U svom Saopštenju za javnost br. 328 od 30. 11. 2018. godine Republički zavod za statistiku objavio je uporedne podatke o radnoj snazi za III kvartal 2018. godine (u daljem tekstu: Anketa). Anketa je sprovedena na uzorku od 15.859 domaćinstava, od čega je anketirano 12.250 domaćinstava, odnosno 28.706 lica starosti 15 i više godina.
Prema podacima Ankete, u trećem kvartalu 2018. godine broj zaposlenih iznosio je 2.929.300, a broj nezaposlenih 371.800. Stopa zaposlenosti dostiže nov rekord za period za koji postoji uporediva serija podataka (2014‒2018) i iznosi 49,2%, dok stopa nezaposlenosti za isti period beleži najmanju vrednost od 11,3%.
Stopa aktivnosti stanovništva starog 15 i više godina u III kvartalu 2018. godine iznosila je 55,5%, pri čemu je stopa aktivnosti kod muškaraca 64,0%, a kod žena 47,5%. Najveća zabeležena stopa aktivnosti u Regionu Šumadije i Zapadne Srbije iznosila je 58,2%, za kojim sledi Beogradski region sa 56,6%. U Regionu Južne i Istočne Srbije i u Regionu Vojvodine ova stopa je na približno istom nivou (53,5% i 53,2%, respektivno).
Stopa zaposlenosti stanovništva starosti 15 i više godina iznosila je 49,2%, i to muškog stanovništva 57,3%, a ženskog 41,7%. Region Šumadije i Zapadne Srbije, kao i Beogradski region, beleže najveće stope zaposlenosti (51,0% i 50,8%, respektivno). U Regionu Vojvodine ova stopa iznosila je 49,0%, dok Region Južne i Istočne Srbije beleži najmanju vrednost (45,4%).
Stopa neformalne zaposlenosti u navedenom kvartalu na nivou svih delatnosti iznosila je 20,4%. Stopa neformalne zaposlenosti u delatnosti poljoprivrede iznosila je 61,3%, dok je u delatnostima van poljoprivrede ova stopa imala vrednost od 9,5%.
Stopa nezaposlenosti stanovništva starosti 15 i više godina iznosila je 11,3%, i to 10,5% za muškarce i 12,2% za žene. Gledano na nivou regiona, ova stopa imala je najmanju vrednost u Regionu Vojvodine (7,9%), zatim slede Beogradski region (10,2%) i Region Zapadne Srbije i Šumadije (12,5%). U Regionu Južne i Istočne Srbije i dalje se beleži najlošija situacija na tržištu rada, što pokazuje najveća stopa nezaposlenosti – od 15,2%.
Poređenje sa istim periodom prošle godine
U trećem kvartalu 2018. godine broj zaposlenih veći je za 47.400, a broj nezaposlenih manji za 56.400, u odnosu na isti period prethodne godine. Stopa zaposlenosti veća je za jedan procentni poen (p. p.) u poređenju sa trećim kvartalom 2017. godine i sada iznosi 49,2%, dok je stopa nezaposlenosti manja za 1,7 p. p. i sada iznosi 11,3%.
U okviru ukupne zaposlenosti došlo je do smanjenja neformalne zaposlenosti (za 29.500) i povećanja formalne zaposlenosti (za 76.900), dominantno u sektorima delatnosti Prerađivačka industrija, Usluge smeštaja i hrane i Trgovina na veliko i malo i popravka motornih vozila. Ovakav trend u skladu je sa kretanjem registrovane zaposlenosti, prema evidenciji Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja.
Najveći rast zaposlenosti, uz smanjenje nezaposlenosti, zabeležen je u Beogradskom regionu i Regionu Vojvodine, dok je situacija bila potpuno drugačija u Regionu Južne i Istočne Srbije, gde je u istom periodu zaposlenost opala, a nezaposlenost porasla.
Zaposlenost je povećana kod populacije sa srednjim i visokim nivoom obrazovanja, dominantno u kategoriji od 25 do 34 godine starosti.
Kod mladog stanovništva (uzrasta 15‒24 godine) nije došlo do bitnije promene u broju zaposlenih, dok je broj nezaposlenih smanjen za 12.800, odnosno za 18% u odnosu na isti period prošle godine. Stopa aktivnosti mladih u trećem kvartalu iznosila je 31,6%, dok su stope zaposlenosti i nezaposlenosti bile na nivou od 23,6% i 25,3%, respektivno.
Udeo mladih koji niti rade niti su u procesu obrazovanja (formalnom ili neformalnom) u ukupnoj populaciji mladih između 15 i 24 godine starosti (tzv. NEET stopa) smanjen je za 0,8 p. p. u odnosu na treći kvartal 2017. godine, tako da sada iznosi 16,3%. Kod populacije starosti od 15 do 29 godina NEET stopa iznosi 19,0%.
Tabela: Osnovni pokazatelji kretanja na tržištu rada, III kvartal 2018.
| III kvartal 2018. | Promene u odnosu na prethodni kvartal | Promene u odnosu na isti kvartal prethodne godine | |||
| (u hilj.) | (u hilj.) | % | (u hilj.) | % | |
| Populacija starosti 15+ | 5 951,2 | -8,0 | -0,1 | -29,9 | -0,5 |
| Aktivno stanovništvo | 3 301,1 | 12,8 | 0,4 | -9,0 | -0,3 |
| Zaposleni | 2 929,3 | 32,5 | 1,1 | 47,4 | 1,6 |
| Formalno zaposleni | 2 330,4 | 40,8 | 1,8 | 76,9 | 3,4 |
| Neformalno zaposleni | 598,9 | -8,3 | -1,4 | -29,5 | -4,7 |
| Nezaposleni | 371,8 | -19,7 | -5,0 | -56,4 | -13,2 |
| Neaktivno stanovništvo | 2 650,2 | -20,7 | -0,8 | -20,9 | -0,8 |
| % | (p. p.) | ||||
| Stopa aktivnosti | 55,5 | 0,3 | 0,1 | ||
| Stopa zaposlenosti | 49,2 | 0,6 | 1,0 | ||
| Stopa neformalne zaposlenosti | 20,4 | -0,5 | -1,4 | ||
| Stopa nezaposlenosti | 11,3 | -0,6 | -1,7 | ||
| Stopa neaktivnosti | 44,5 | -0,3 | -0,1 | ||
Metodološka objašnjenja
Anketa o radnoj snazi predstavlja najobuhvatniji i jedini međunarodno uporedivi instrument za praćenje kretanja na tržištu rada, kojim se registruju demografske i socioekonomske karakteristike stanovništva starijeg od 15 godina. Prema definicijama iz Ankete:
– aktivno stanovništvo (radnu snagu) čine sva zaposlena i nezaposlena lica stara 15 i više godina;
– stopa aktivnosti (učešća radne snage) predstavlja udeo aktivnog stanovništva u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina;
– lica koja su najmanje jedan sat u posmatranoj sedmici obavljala neki plaćeni posao (u novcu ili naturi), kao i lica koja su imala zaposlenje, ali koja su u toj sedmici bila odsutna sa posla (uz garanciju povratka), smatraju se zaposlenim licima;
– stopa zaposlenosti predstavlja udeo zaposlenih u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina;
– neformalnom zaposlenošću smatra se rad u neregistrovanim preduzećima, rad u registrovanim preduzećima bez ugovora o radu, kao i rad pomažućih članova domaćinstva;
– stopa neformalne zaposlenosti predstavlja udeo neformalno zaposlenih u ukupnoj zaposlenosti;
– nezaposlena lica su ona lica koja nisu obavljala nijedan plaćeni posao u posmatranoj sedmici, aktivno su tražila posao tokom četiri sedmice koje su prethodile posmatranoj sedmici i u mogućnosti su da počnu da rade u roku od dve sedmice nakon isteka posmatrane sedmice;
– stopa nezaposlenosti predstavlja udeo nezaposlenih u radnoj snazi (zaposleni i nezaposleni) starosti 15 i više godina;
– neaktivno stanovništvo čine sva lica stara 15 i više godina koja nisu svrstana u zaposleno ili nezaposleno stanovništvo, pri čemu u neaktivna lica spadaju studenti, penzioneri, lica koja obavljaju kućne poslove, kao i ostala lica koja u posmatranoj sedmici nisu obavljala nijedan plaćeni posao, nisu aktivno tražila posao ili nisu bila u mogućnosti da počnu da rade u roku od dve sedmice nakon isteka posmatrane sedmice;
– stopa neaktivnosti predstavlja udeo neaktivnog stanovništva u ukupnom stanovništvu starom 15 i više godina.
Napomena: Republički zavod za statistiku od 1999. godine ne raspolaže podacima za AP Kosovo i Metohija, tako da oni nisu sadržani u obuhvatu podataka za Republiku Srbiju (ukupno).