Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju
"Službeni glasnik RS", br. 34/2003, 64/2004 - Odluka US RS, 84/2004 - drugi zakon, 85/2005 (čl. 63-79. nisu u prečišćenom tekstu), 101/2005 - drugi zakon, 63/2006 - Odluka US RS, 5/2009 (čl. 3. nije u prečišćenom tekstu), 107/2009, 101/2010 (Prelazne odredbe nisu u prečišćenom tekstu), 93/2012, 62/2013, 108/2013, 75/2014 (čl. 18-20. i 22. nisu u prečišćenom tekstu), 142/2014, 73/2018 (čl. 40-54. nisu u prečišćenom tekstu), 46/2019 - Odluka US RS, 86/2019 (čl. 39. i 40. nisu u prečišćenom tekstu), 62/2021 (čl. 16. nije u prečišćenom tekstu), 125/2022, 138/2022 i 76/2023. Vidi: Rešenje US RS - 60/2011. Vidi: Rešenje US RS - 7/2013. Vidi: Rešenje US RS - 48/2019.
I. UVODNE ODREDBE
Član 1.
Penzijsko i invalidsko osiguranje u Republici Srbiji je obavezno.
Penzijski sistem u Republici Srbiji čine i dobrovoljni penzijski fondovi i penzijski planovi koji se uređuju posebnim zakonom.
Član 2.
Ovim zakonom uređuje se obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje.
Ovim zakonom uređuje se penzijsko i invalidsko osiguranje i za lica koja nisu obavezno osigurana po ovom zakonu, a uključila su se u obavezno osiguranje.
Član 3.
Obaveznim penzijskim i invalidskim osiguranjem obezbeđuju se prava za slučaj starosti, invalidnosti, smrti i telesnog oštećenja.
Član 4.
Dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje je osiguranje kojim se, na osnovu ugovora, mogu obezbediti prava za slučaj starosti, invalidnosti, smrti i telesnog oštećenja, ili veći obim tih prava od obima utvrđenog ovim zakonom, kao i druga prava iz ovog osiguranja.
Član 5.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja stiču se i ostvaruju zavisno od dužine ulaganja i visine osnovice na koju je plaćen doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje i uz primenu načela solidarnosti.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja stiču se, ostvaruju i koriste pod uslovima i na način utvrđen ovim zakonom.
Član 6.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja jesu lična prava i ne mogu se prenositi na druga lica.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ne zastarevaju osim prava na potraživanja dospelih a neisplaćenih iznosa u slučajevima utvrđenim ovim zakonom.
Član 7.
Pojedine kategorije osiguranika mogu izuzetno, u slučajevima i na način utvrđen ovim zakonom, sticati i ostvarivati pravo na penziju pod posebnim uslovima.
Kategorije osiguranika, bliži kriterijumi za ostvarivanje prava u smislu stava 1. ovog člana, kao i način finansiranja tih prava uređuju se ovim zakonom.
Član 8.
Sredstva za povećane obaveze koje nastaju usled sticanja i ostvarivanja prava pod posebnim uslovima za određene kategorije osiguranika obezbeđuju se u budžetu.
Član 9.
Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje, odnosno prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja obezbeđuju se, odnosno ostvaruju kod republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje (u daljem tekstu: fond).
II. OBAVEZNO PENZIJSKO I INVALIDSKO OSIGURANjE
Član 10.
Obavezno osigurana lica (u daljem tekstu: osiguranici), u smislu ovog zakona, jesu:
1) zaposleni (u daljem tekstu: osiguranik zaposleni);
2) lica koja samostalno obavljaju delatnost (u daljem tekstu: osiguranik samostalnih delatnosti);
3) poljoprivrednici (u daljem tekstu: osiguranik poljoprivrednik).
Ako lice istovremeno ispunjava uslove za osiguranje po više osnova iz stava 1. ovog člana, osnov osiguranja određuje se na taj način što postojanje osnova osiguranja po prethodnoj tački isključuje osnov osiguranja iz naredne tačke.
Obaveze za plaćanje doprinosa po osnovu osiguranja utvrđuju se u skladu sa ovim zakonom.
Član 11.
Osiguranici zaposleni jesu:
1) lica u radnom odnosu, odnosno zaposlena u preduzeću, drugom pravnom licu, državnom organu, organu jedinice lokalne samouprave ili kod fizičkih lica (u daljem tekstu: poslodavac), izuzev lica iz člana 12. stav 1. tačka 2) ovog zakona;
2) civilna lica na službi u Vojsci Srbije;
2a) profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije;
3) izabrana ili postavljena lica, ako za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu, odnosno naknadu zarade;
4) lica koja su u skladu sa propisima o radu, u radnom odnosu odnosno zaposlena van prostorija poslodavca;
5) lica u radnom odnosu, odnosno zaposleni upućeni na rad u inostranstvo, odnosno zaposleni u preduzeću koje obavlja delatnost ili usluge u inostranstvu, ako nisu obavezno osigurana po propisima te zemlje, ili ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;
6) domaći državljani koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava ili kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno;
7) - brisana -
8) strani državljani i lica bez državljanstva koji su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno, kao i kod međunarodnih organizacija i ustanova i stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava, ako je takvo osiguranje predviđeno međunarodnim ugovorom;
9) lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove, ako nisu osigurani po drugom osnovu;
10) lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga, koje se u smislu ovog zakona smatraju poslodavcem, a imaju navršenih 26 godina života, odnosno bez obzira na godine života ako nisu na školovanju;
11) lica za čijim je radom prestala potreba, kao i lica kojima je prestalo zaposlenje zbog stečaja, likvidacije, odnosno u svim slučajevima prestanka rada poslodavca, dok ostvaruju novčanu naknadu prema propisima o radu i zapošljavanju.
Član 12.
Osiguranici samostalnih delatnosti jesu:
1) lica koja, u skladu sa zakonom, samostalno obavljaju privrednu ili drugu delatnost, ako nisu obavezno osigurana po osnovu zaposlenja;
2) lica koja su osnivači, odnosno članovi privrednih društava u skladu sa zakonom, koji u njima rade, bez obzira da li su u radnom odnosu u privrednom društvu čiji su osnivač odnosno član;
3) lica koja obavljaju poslove po osnovu ugovora o delu odnosno poslove po osnovu autorskog ugovora, kao i poslove po osnovu drugih ugovora, kod kojih za izvršen posao ostvaruju naknadu (u daljem tekstu: ugovorena naknada), a nisu osigurani po drugom osnovu;
3a) lica koja rade na teritoriji Republike Srbije za stranog poslodavca, koji nema registrovano predstavništvo u Republici Srbiji, kod koga za obavljen posao ostvaruju naknadu (u daljem tekstu: ugovorena naknada), a nisu osigurani po drugom osnovu;
4) sveštenici i verski službenici ako nisu obavezno osigurani po osnovu zaposlenja;
4a) lica koja, u skladu sa zakonom, obavljaju poljoprivrednu delatnost u svojstvu preduzetnika, ako nisu obavezno osigurani po osnovu zaposlenja;
5) lica koja su prestala da obavljaju samostalnu delatnost, dok ostvaruju novčanu naknadu prema propisima o radu i zapošljavanju.
Radom u smislu stava 1. tačka 2) ovog člana smatra se i predstavljanje i zastupanje privrednih društava od strane njihovih osnivača, odnosno članova na osnovu upisa u registar nadležne organizacije.
Član 13.
Osiguranici poljoprivrednici su lica koja se bave poljoprivrednom delatnošću kao nosioci poljoprivrednog domaćinstva, članovi poljoprivrednog domaćinstva, nosioci porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, članovi porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ili članovi mešovitog domaćinstva, ako nisu osiguranici zaposleni, osiguranici samostalnih delatnosti, korisnici penzije ili nisu na školovanju. Poljoprivrednim domaćinstvom, porodičnim poljoprivrednim gazdinstvom, odnosno mešovitim domaćinstvom, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja prihoda, bez obzira na srodstvo između njegovih članova, na poljoprivrednom domaćinstvu, odnosno gazdinstvu sa najmanje 0,5 hektara poljoprivrednog zemljišta, odnosno sa manje od 0,5 hektara poljoprivrednog zemljišta, drugog zemljišta ili građevinske celine na kojem se obavlja stočarska, povrtarska ili vinogradarska proizvodnja, uzgoj ribe, gajenje pečuraka, puževa, pčela i drugi uzgoj ili gajenje.
Nosilac poljoprivrednog domaćinstva, odnosno porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, u smislu ovog zakona, je lice koje je obveznik poreza na imovinu po osnovu poljoprivrednog zemljišta ili poreza na prihod od poljoprivrede i šumarstva, u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na imovinu i porez na dohodak građana.
Član poljoprivrednog domaćinstva, porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, odnosno mešovitog domaćinstva, u smislu ovog zakona, je lice koje živi i radi na poljoprivrednom domaćinstvu, porodičnom poljoprivrednom gazdinstvu, odnosno u mešovitom domaćinstvu.
Obavezno su osigurani nosilac poljoprivrednog domaćinstva i nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, odnosno najmanje jedan član domaćinstva, porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ili mešovitog domaćinstva.
Ostali članovi domaćinstva, porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, odnosno mešovitog domaćinstva, mogu se osigurati pod uslovom propisanim ovim zakonom.
Član 14.
Svojstvo osiguranika stiče se danom početka a prestaje danom prestanka zaposlenja, obavljanja samostalne ili poljoprivredne delatnosti, odnosno obavljanja ugovorenih poslova.
Svojstvo osiguranika utvrđuje se na osnovu prijave na osiguranje, odnosno odjave osiguranja, u skladu s ovim zakonom.
Svojstvo osiguranika ne može se steći pre navršenih 15 godina života.
Izuzetno od odredaba stava 1. ovog člana, svojstvo osiguranika poljoprivrednika može mirovati najduže pet godina u toku osiguranja iz objektivnih razloga (elementarne nepogode, bolest i porodiljsko odsustvo), s tim što to ne može biti uzastopnih pet godina.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, osiguranici iz člana 11. tač. 9) i 10) ovog zakona i osiguranici iz člana 12. stav 1. tač. 3) i 3a) ovog zakona, mogu steći, odnosno može im prestati svojstvo osiguranika, prema utvrđenom stažu osiguranja.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, svojstvo osiguranika poljoprivrednika može prestati i sa danom ispunjenja uslova za sticanje prava na penziju u skladu sa ovim zakonom.
Izuzetno od člana 10. stav 2. ovog zakona, svojstvo osiguranika poljoprivrednika ne prestaje u slučaju obavljanja poslova iz člana 12. stav 1. tač. 3) i 3a) ovog zakona.
Član 15.
Lica koja nisu obavezno osigurana u smislu ovog zakona, odnosno nisu korisnici prava na penziju mogu se uključiti u obavezno osiguranje i obezbediti prava iz ovog osiguranja pod uslovima, u obimu i na način predviđen ovim zakonom.
Svojstvo osiguranika iz stava 1. ovog člana stiče se danom podnošenja zahteva, a izuzetno, na zahtev lica, najranije 30 dana pre podnošenja zahteva.
Svojstvo osiguranika iz stava 1. ovog člana prestaje danom za koji se lice u zahtevu opredeli ili ako doprinos ne plati u roku od šest meseci od dana dospelosti.
Svojstvo osiguranika iz stava 3. ovog člana prestaje najranije sa poslednjim danom za koji je doprinos plaćen.
Podnošenje zahteva za sticanje prava na starosnu, prevremenu starosnu penziju odnosno invalidsku penziju smatra se zahtevom za prestanak svojstva osiguranika iz stava 1. ovog člana, ukoliko su ispunjeni uslovi za sticanje ovih prava.
Svojstvo osiguranika iz stava 1. ovog člana može se steći pod uslovom da nije nastupio neki od slučajeva po osnovu kojih se ostvaruje pravo u skladu sa ovim zakonom, a ukoliko je nastupio neki od tih slučajeva, svojstvo osiguranika može se steći samo za slučaj koji nije nastupio.
III. DOBROVOLjNI PENZIJSKI FONDOVI I PENZIJSKI PLANOVI
Član 16.
Sistem dobrovoljnih penzijskih fondova i penzijskih planova, zasnovan je na individualnoj kapitalizovanoj štednji i uređuje se posebnim zakonom.
IV. LICA KOJIMA SE OBEZBEĐUJU PRAVA ZA SLUČAJ INVALIDNOSTI I TELESNOG OŠTEĆENjA PROUZROKOVANIH POVREDOM NA RADU ILI PROFESIONALNOM BOLEŠĆU
Član 17.
Prava za slučaj invalidnosti i telesnog oštećenja prouzrokovanih povredom na radu ili profesionalnom bolešću ostvaruju:
1) lica koja, u skladu sa zakonom, obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinskih zadruga do navršenih 26 godina života, ako su na školovanju;
2) lica koja se nalaze na stručnom osposobljavanju, dokvalifikaciji ili prekvalifikaciji, koja uputi organizacija nadležna za zapošljavanje;
3) učenici i studenti kada se, u skladu sa zakonom, nalaze na obaveznom proizvodnom radu, profesionalnoj praksi ili praktičnoj nastavi;
4) lica koja se nalaze na izdržavanju kazne zatvora dok rade u privrednoj jedinici ustanove za izdržavanje kazne zatvora (radionica, radilište i sl.) i na drugom mestu rada,
5) lica koja, u skladu sa propisima, obavljaju određene poslove po osnovu ugovora o volonterskom radu.
V. PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANjA
Član 18.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, jesu:
1) za slučaj starosti:
(1) pravo na starosnu penziju,
(2) pravo na prevremenu starosnu penziju;
2) za slučaj invalidnosti - pravo na invalidsku penziju;
3) za slučaj smrti:
(1) pravo na porodičnu penziju;
4) za slučaj telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću - pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje.
5) za slučaj potrebe za pomoći i negom drugog lica - pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica.
VI. USLOVI ZA STICANjE PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANjA
1. Starosna penzija
Član 19.
Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju:
1) kad navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja;
2) kad navrši 45 godina staža osiguranja.
Član 19a
Izuzetno od člana 19. tačka 1) ovog zakona, osiguranik žena koja navrši najmanje 15 godina staža osiguranja, stiče pravo na starosnu penziju kad navrši:
1) u 2015. godini, 60 godina i šest meseci života;
2) u 2016. godini, 61 godinu života;
3) u 2017. godini, 61 godinu i šest meseci života;
4) u 2018. godini, 62 godine života;
5) u 2019. godini, 62 godine i šest meseci života;
6) u 2020. godini, 63 godine života;
7) u 2021. godini, 63 godine i dva meseca života;
8) u 2022. godini, 63 godine i četiri meseca života;
9) u 2023. godini, 63 godine i šest meseci života;
10) u 2024. godini, 63 godine i osam meseci života;
11) u 2025. godini, 63 godine i deset meseci života;
12) u 2026. godini, 64 godine života;
13) u 2027. godini, 64 godine i dva meseca života;
14) u 2028. godini, 64 godine i četiri meseca života;
15) u 2029. godini, 64 godine i šest meseci života;
16) u 2030. godini, 64 godine i osam meseci života;
17) u 2031. godini, 64 godine i deset meseci života.
1a Prevremena starosna penzija
Član 19b
Osiguranik stiče pravo na prevremenu starosnu penziju kad navrši najmanje 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života.
Član 19v
Izuzetno od člana 19b ovog zakona, osiguranik stiče pravo na prevremenu starosnu penziju kad navrši:
1) u 2015. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 55 godina života (muškarac), odnosno 36 godina i četiri meseca staža osiguranja i najmanje 54 godine i četiri meseca života (žena);
2) u 2016. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 55 godina i osam meseci života (muškarac), odnosno 37 godina staža osiguranja i 55 godina života (žena);
3) u 2017. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 56 godina i četiri meseca života (muškarac), odnosno 37 godina i šest meseci staža osiguranja i najmanje 55 godina i osam meseci života (žena);
4) u 2018. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 57 godina života (muškarac), odnosno 38 godina staža osiguranja i najmanje 56 godina i četiri meseca života (žena);
5) u 2019. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 57 godina i osam meseci života (muškarac), odnosno 38 godina i šest meseci staža osiguranja i najmanje 57 godina života (žena);
6) u 2020. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 58 godina i četiri meseca života (muškarac), odnosno 39 godina staža osiguranja i najmanje 57 godina i osam meseci života (žena);
7) u 2021. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 59 godina života (muškarac), odnosno 39 godina i četiri meseca staža osiguranja i najmanje 58 godina i četiri meseca života (žena);
8) u 2022. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 59 godina i šest meseci života (muškarac), odnosno 39 godina i osam meseci staža osiguranja i najmanje 59 godina života (žena);
9) u 2023. godini, 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života (muškarac), odnosno 40 godina staža osiguranja i najmanje 59 godina i šest meseci života (žena).
Član 20.
Osiguraniku koji je na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem navršio najmanje 2/3 od ukupno navršenog staža osiguranja, starosna granica za sticanje prava na starosnu penziju, utvrđena u članu 19. tačka 1) ovog zakona, snižava se zavisno od stepena uvećanja staža za po jednu godinu, i to:
1) za svakih pet godina provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 14 meseci;
2) za svake četiri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 15 meseci;
3) za svake tri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 16 meseci;
4) za svaku jednu godinu i šest meseci provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 18 meseci.
Starosna granica iz stava 1. ovog člana može se snižavati najviše do 55 godina života.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, starosna granica za osiguranike koji imaju 2/3 efektivno provedenih na poslovima iz stava 1. tačka 4) ovog člana u odnosu na ukupno vreme efektivno provedeno na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem može se snižavati najviše do 50 godina života.
2. Invalidska penzija
Član 21.
Invalidnost postoji kad kod osiguranika nastane potpuni gubitak radne sposobnosti, odnosno kad kod profesionalnog vojnog lica nastane potpuni gubitak sposobnosti za profesionalnu vojnu službu i kada kod policijskog službenika nastane potpuni gubitak radne sposobnosti za profesionalno vršenje policijskih poslova, zbog promena u zdravstvenom stanju prouzrokovanih povredom na radu, profesionalnom bolešću, povredom van rada ili bolešću, koje se ne mogu otkloniti lečenjem ili medicinskom rehabilitacijom.
Član 22.
Povredom na radu, u smislu ovog zakona, smatra se povreda osiguranika koja se dogodi u prostornoj, vremenskoj i uzročnoj povezanosti sa obavljanjem posla po osnovu koga je osiguran, prouzrokovana neposrednim i kratkotrajnim mehaničkim, fizičkim ili hemijskim dejstvom, naglim promenama položaja tela, iznenadnim opterećenjem tela ili drugim promenama fiziološkog stanja organizma.
Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na način iz stava 1. ovog člana, koju osiguranik - zaposleni pretrpi pri obavljanju posla na koji nije raspoređen, ali koji obavlja u interesu poslodavca kod koga je zaposlen.
Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na način iz stava 1. ovog člana, koju osiguranik pretrpi na redovnom putu od stana do mesta rada ili obrnuto, na putu preduzetom radi izvršavanja službenih poslova i na putu preduzetom radi stupanja na rad, kao i drugim slučajevima utvrđenim zakonom.
Povredom na radu smatra se i oboljenje osiguranika koje je nastalo neposredno ili kao isključiva posledica nekog nesrećnog slučaja ili više sile za vreme obavljanja posla po osnovu koga je osiguran ili u vezi s njim.
Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na način iz st. 1. do 4. ovog člana, koju osiguranik pretrpi u vezi s korišćenjem prava na zdravstvenu zaštitu po osnovu povrede na radu i profesionalne bolesti.
Član 23.
Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na način predviđen u članu 22. ovog zakona koju osiguranici pretrpe učestvujući:
1) u akcijama spasavanja ili odbrane od elementarnih nepogoda ili nesreća;
2) u vojnoj vežbi ili u vršenju drugih obaveza iz oblasti odbrane zemlje utvrđenih zakonom;
3) na radnom kampu ili takmičenju (proizvodnom, sportskom i dr.);
4) na drugim poslovima i zadacima za koje je zakonom utvrđeno da su od opšteg interesa.
Član 24.
Profesionalne bolesti, u smislu ovog zakona, jesu određene bolesti nastale u toku osiguranja, prouzrokovane dužim neposrednim uticajem procesa i uslova rada na radnim mestima, odnosno poslovima koje je osiguranik obavljao.
Profesionalne bolesti, radna mesta, odnosno poslovi na kojima se te bolesti pojavljuju i uslovi pod kojima se smatraju profesionalnim bolestima, u smislu stava 1. ovog člana, utvrđuju ministar nadležan za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadležan za poslove zdravlja, na predlog fonda.
Član 25.
Osiguranik kod koga nastane potpuni gubitak radne sposobnosti, stiče pravo na invalidsku penziju:
1) ako je invalidnost prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnom bolešću;
2) ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili bolešću - pod uslovom da je gubitak radne sposobnosti nastao pre navršenja godina života propisanih za sticanje prava na starosnu penziju utvrđenih u članu 19. tačka 1) ovog zakona i da ima navršenih pet godina staža osiguranja.
Član 26.
Osiguranik kod koga je invalidnost, prouzrokovana bolešću ili povredom van rada, nastala pre navršene 30 godine života stiče pravo na invalidsku penziju:
1) kad je invalidnost nastala do navršene 20 godine života - ako ima godinu dana staža osiguranja;
2) kad je invalidnost nastala do navršene 25 godine života - ako do nastanka invalidnosti ima najmanje dve godine staža osiguranja;
3) kad je invalidnost nastala do navršene 30 godine života - ako do nastanka invalidnosti ima najmanje tri godine staža osiguranja.
3. Porodična penzija
Član 27.
Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice:
1) umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu, prevremenu starosnu penziju ili invalidsku penziju; ili
2) umrlog korisnika starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije.
Ako je smrt lica iz člana 17. ovog zakona nastala kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, članovi njegove porodice stiču pravo na porodičnu penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.
Član 28.
Članovima porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava iz člana 27. ovog zakona smatraju se:
1) supružnik i vanbračni partner u skladu sa propisima kojima se uređuju porodični odnosi;
2) deca (rođena u braku ili van braka ili usvojena, pastorčad koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao, unučad, braća i sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao);
3) roditelji (otac i majka, očuh i maćeha i usvojioci) koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao.
Pravo na porodičnu penziju može ostvariti supružnik i vanbračni partner iz stava 1. tačka 1) ovog člana, ukoliko su brak, odnosno vanbračna zajednica života trajali najmanje tri godine, ili ako sa umrlim osiguranikom, odnosno korisnikom prava, ima zajedničko dete.
Pravo na porodičnu penziju može ostvariti i supružnik iz razvedenog braka i vanbračni partner iz stava 1. tačka 1) ovog člana posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ako im je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.
Postojanje vanbračne zajednice iz stava 1. ovog člana, utvrđuje se u vanparničnom postupku.
Član 28a
- brisan -
Član 29.
Udova stiče pravo na porodičnu penziju:
1) ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, navršila 53 godine života; ili
2) ako je, do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, postala potpuno nesposobna za rad; ili
3) ako je, posle smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom supružniku, odnosno vanbračnom partneru, a udova obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udova koja u toku trajanja prava prema tom osnovu postane potpuno nesposobna za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost.
Udova koja do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera nije navršila 53 godine života, ali je navršila 45 godina života, stiče pravo na porodičnu penziju kad navrši 53 godine života.
Udova koja u toku trajanja prava na porodičnu penziju stečenog na način iz stava 1. tač. 2) i 3) ovog člana navrši 53 godine života, trajno zadržava pravo na porodičnu penziju. Udova kojoj pravo na porodičnu penziju prestane pre navršenih 53, ali posle navršenih 45 godina života može ponovo ostvariti pravo kad navrši 53 godine života.
Član 30.
Udovac stiče pravo na porodičnu penziju:
1) ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, navršio 58 godine života; ili
2) ako je, do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, postao potpuno nesposoban za rad; ili
3) ako je, posle smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom supružniku, odnosno vanbračnom partneru, a udovac obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udovac koji u toku trajanja prava po tom osnovu postane potpuno nesposoban za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost.
Udovac koji u toku trajanja prava na porodičnu penziju stečenog na način iz stava 1. tač. 2) i 3) ovog člana navrši 58 godina života, trajno zadržava pravo na porodičnu penziju.
Član 30a
Supružnik, odnosno vanbračni partner profesionalnog vojnog lica prema propisima o Vojsci Srbije koje je poginulo za vreme dejstava, pravo na porodičnu penziju stiče bez obzira na navršene godine života pod uslovom da nije ponovo sklopio brak.
Član 31.
Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do navršenih 15 godina života.
Posle navršenih 15 godina života dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do završetka školovanja, ali najdocnije do navršenih:
1) 20 godina života, ako pohađa srednju školu;
2) 26 godina života, ako pohađa visokoškolsku ustanovu.
Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala do uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju.
Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, nastala posle uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju, a pre smrti osiguranika odnosno korisnika prava, pod uslovom da ga je osiguranik odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti.
Detetu kome je školovanje prekinuto zbog bolesti, pravo na porodičnu penziju pripada i za vreme bolesti do navršenih godina života iz stava 2. ovog člana kao i iznad tih godina, ali najviše za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od školovanja.
Detetu kome je školovanje prekinuto zbog upućivanja na odsluženje vojnog roka u skladu sa propisima kojima se uređuje vojna obaveza, pravo na porodičnu penziju pripada i za vreme odsluženja vojnog roka, a najduže do navršene 27 godine života.
Invalidno dete, u skladu sa propisima o razvrstavanju dece ometene u razvoju i dete iz stava 4. ovog člana, stiče pravo na porodičnu penziju i posle prestanka zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti.
Član 32.
Kada je izdržavanje uslov za sticanje prava na porodičnu penziju, smatra se da je umrli osiguranik, odnosno korisnik prava na penziju izdržavao člana porodice ako ukupni mesečni prihodi člana porodice ne prelaze iznos najniže penzije iz člana 76. ovog zakona, u prethodnom kvartalu.
U prihode iz stava 1. ovog člana ne uzima se: dodatak na decu, roditeljski dodatak, materijalno obezbeđenje porodice, porodična penzija ostvarena po drugom roditelju, novčana naknada po osnovu pomoći i nege, novčana naknada za telesno oštećenje, primanja po osnovu nagrada, otpremnina zbog odlaska u penziju, kao i primanja po osnovu učeničkog i studentskog standarda.
Član 33.
Roditelj (otac i majka, očuh i maćeha i usvojilac) koga je osiguranik odnosno korisnik prava, u skladu sa zakonom izdržavao do svoje smrti stiče pravo na porodičnu penziju ako je do smrti osiguranika odnosno korisnika prava:
1) navršio 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života; ili
2) postao potpuno nesposoban za rad.
Član 34.
Članovima uže porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, u smislu ovog zakona, smatraju se supružnik, odnosno vanbračni partner i deca (rođena u braku ili van braka ili usvojena, pastorčad i unuci).
Članovima šire porodice umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, u smislu ovog zakona, smatraju se roditelji (otac, majka, očuh, maćeha i usvojioci), braća, sestre i druga deca bez roditelja, odnosno deca koja imaju jednog ili oba roditelja koji su potpuno nesposobni za rad, a koju je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao.
Član 35.
Članovima šire porodice pripada pravo na porodičnu penziju ako nema članova uže porodice, a ako ih ima - samo kada porodična penzija koja pripada članovima uže porodice ne dostigne pun iznos osnova od koga se određuje visina porodične penzije.
Član 36.
Lice koje je prouzrokovalo smrt osiguranika, odnosno korisnika prava, namerno ili krajnjom nepažnjom, ne može po tom osnovu ostvariti pravo na porodičnu penziju.
4. Novčana naknada za telesno oštećenje prouzrokovano povredom na radu, odnosno profesionalnom bolešću
Član 37.
Telesno oštećenje postoji kad kod osiguranika nastane gubitak, bitnije oštećenje ili znatnija onesposobljenost pojedinih organa ili delova tela, što otežava normalnu aktivnost organizma i iziskuje veće napore u ostvarivanju životnih potreba, bez obzira na to da li prouzrokuje ili ne prouzrokuje invalidnost.
Osiguranik i lice iz člana 17. ovog zakona kod koga telesno oštećenje prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom bolešću iznosi najmanje 30%, stiče pravo na novčanu naknadu.
Član 38.
Telesna oštećenja iz člana 37. ovog zakona, kao i procente tih oštećenja utvrđuju ministar nadležan za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadležan za poslove zdravlja na predlog fonda.
Član 39.
Telesna oštećenja razvrstavaju se prema težini u osam stepena, i to:
Stepen | Procenat telesnog oštećenja |
1. | 100% |
2. | 90% |
3. | 80% |
4. | 70% |
5. | 60% |
6. | 50% |
7. | 40% |
8. | 30% |
Član 40.
Kada kod osiguranika kod koga je ranije nastalo telesno oštećenje prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom bolešću ispod 30% dođe do pogoršanja tog telesnog oštećenja ili nastane nov slučaj telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću, tako da ukupno telesno oštećenje iznosi 30% ili više, osiguranik stiče pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje u odgovarajućem procentu prema novom stepenu telesnog oštećenja koji se određuje na osnovu novog stanja ukupnog telesnog oštećenja.
5. - odeljak brisan -
Član 41.
- brisan -
5a Pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica
Član 41a
Pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica, ima osiguranik i korisnik penzije, kome je zbog prirode i težine stanja povrede ili bolesti utvrđena potreba za pomoći i negom za obavljanje radnji radi zadovoljavanja osnovnih životnih potreba.
Potreba za pomoći i negom drugog lica postoji kod lica iz stava 1. ovog člana koje je nepokretno, ili koje zbog težine i prirode trajnih bolesti i bolesnog stanja nije sposobno da se samostalno kreće ni u okviru stana uz upotrebu odgovarajućih pomagala, niti da se samo hrani, svlači, oblači i da održava osnovnu ličnu higijenu, kod slepog lica koje je izgubilo osećaj svetlosti sa tačnom projekcijom i kod lica koje postiže vid sa korekcijom do 0,05.
6. Određene kategorije osiguranika
Član 42.
Osiguranici - zaposleni koji rade na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem i koji mogu pod posebnim uslovima ostvariti pravo na penziju jesu:
1) policijski službenici - uniformisana ovlašćena službena lica i policijski službenici koji rade na posebno složenim, specifičnim, odnosno operativnim poslovima;
2) zaposleni u Ministarstvu spoljnih poslova koji rade na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
3) pripadnici Bezbednosno-informativne agencije, pripadnici Vojnobezbednosne agencije i Vojnoobaveštajne agencije;
4) zaposleni u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija koji rade na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem (u daljem tekstu: zaposleni u Upravi);
4a) sudije raspoređene u Posebno odeljenje i Odeljenje za ratne zločine Višeg suda u Beogradu i Posebno odeljenje i Odeljenje za ratne zločine Apelacionog suda u Beogradu, Tužilac za organizovani kriminal, zamenici Tužioca za organizovani kriminal, Tužilac za ratne zločine i zamenici Tužioca za ratne zločine;
5) ovlašćena službena lica Poreske policije u smislu propisa o poreskoj administraciji;
6) profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije;
7) ostali policijski službenici koji rade na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.
Radna mesta i poslovi iz stava 1. ovog člana ne mogu biti administrativno-tehnička radna mesta, odnosno poslovi, već samo poslovi na kojima je rad naročito težak, opasan i štetan za zdravlje, odnosno poslovi na kojima je obavljanje profesionalne delatnosti ograničeno navršenjem određenih godina života ili zbog prirode i težine posla, fiziološke funkcije opadaju u toj meri da onemogućavaju njeno dalje uspešno obavljanje.
Izuzetno, stav 2. ovog člana ne odnosi se na zaposlene iz stava 1. tač. 4a) i 6) ovog člana.
Član 43.
Osiguranik iz člana 42. tač. 1)–4) i tač. 5) i 6) ovog zakona, kome prestane zaposlenje s pravom na penziju pre ispunjenja uslova iz člana 19. ovog zakona, stiče pravo na starosnu penziju ako je navršio najmanje 55 godina života i 25 godina staža osiguranja, od čega najmanje 15 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, u organu iz člana 42. ovog zakona.
Pravo na starosnu penziju pod uslovima iz stava 1. ovog člana ne može steći osiguranik koji u momentu ostvarivanja prava nije ovlašćeno lice odnosno zaposleni iz člana 42. ovog zakona.
Osiguranik iz člana 42. tač. 4a) i 7) ovog zakona, kome prestane zaposlenje s pravom na penziju pre ispunjenja uslova iz člana 19. ovog zakona, stiče pravo na starosnu penziju ako je navršio najmanje 60 godina života i 25 godina staža osiguranja, od čega najmanje 15 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, u organu iz člana 42. ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, i člana 19. ovog zakona, profesionalno vojno lice stiče pravo na starosnu penziju i to:
1) podoficir i oficir do čina pukovnika kad navrši 40 godina penzijskog staža i najmanje 53 godine života;
2) oficir čina pukovnika kad navrši 40 godina penzijskog staža i najmanje 54 godine života.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, i člana 19. ovog zakona, policijski službenici - pripadnici specijalnih jedinica policije, pripadnici Bezbednosno-informativne agencije, pripadnici Vojnobezbednosne agencije i Vojnoobaveštajne agencije koji rade na posebno složenim, specifičnim, odnosno operativnim poslovima, stiču pravo na starosnu penziju kad navrše najmanje 53 godine života i 20 godina efektivno provedenih na tim poslovima.
Član 43a
Izuzetno od člana 43. stav 1. ovog zakona, osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kad navrši:
1) u 2015. godini, najmanje 54 godine života i 21 godinu i osam meseci staža osiguranja, od čega najmanje 11 godina i osam meseci efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
2) u 2016. godini, najmanje 54 godine i četiri meseca života i 22 godine staža osiguranja od čega najmanje 12 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
3) u 2017. godini, najmanje 54 godine i osam meseci života i 22 godine i šest meseci staža osiguranja od čega najmanje 12 godina i šest meseci efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
4) u 2018. godini, najmanje 55 godina života i 23 godine staža osiguranja, od čega najmanje 13 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
5) u 2019. godini, najmanje 55 godina života i 23 godine i šest meseci staža osiguranja, od čega najmanje 13 godina i šest meseci efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
6) u 2020. godini, najmanje 55 godina života i 24 godine staža osiguranja, od čega najmanje 14 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;
7) u 2021. godini, najmanje 55 godina života i 24 godine i šest meseci staža osiguranja, od čega najmanje 14 godina i šest meseci efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.
Izuzetno od člana 43. stav 3. ovog zakona, osiguranik koji navrši 25 godina staža osiguranja, od čega najmanje 15 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, u organu iz člana 42. ovog zakona, stiče pravo na starosnu penziju kad navrši:
1) u 2015. godini, 56 godina i deset meseci života;
2) u 2016. godini, 57 godina i četiri meseca života;
3) u 2017. godini, 58 godina života;
4) u 2018. godini, 58 godina i osam meseci života;
5) u 2019. godini, 59 godina i četiri meseca života.
VII. PENZIJSKI STAŽ
Član 44.
Penzijski staž na osnovu koga se stiču i ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja obuhvata:
1) vreme koje se računa u staž osiguranja i poseban staž prema odredbama ovog zakona;
2) vreme koje je, kao staž osiguranja i poseban staž, računato u penzijski staž prema propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 45.
U staž osiguranja, u smislu člana 44. ovog zakona, računa se i vreme koje je osiguranik proveo u svojstvu vojnog osiguranika.
Član 46.
U staž osiguranja, u smislu člana 44. ovog zakona, osiguraniku se računa vreme za koje je plaćen doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje po bilo kom osnovu za koji postoji obaveza plaćanja doprinosa u skladu sa zakonom.
1. Staž osiguranja koji se računa sa efektivnim trajanjem
Član 47.
U staž osiguranja u smislu člana 44. tačka 1) ovog zakona računa se vreme provedeno na radu odnosno u osiguranju, u efektivnom trajanju.
Član 48.
U staž osiguranja računa se i vreme za koje osiguranik, u skladu s propisima o radu i zapošljavanju, prima novčanu naknadu za koju je plaćen doprinos.
Član 49.
U staž osiguranja računa se vreme koje osiguranik, u skladu sa propisima o radu, provede na obavljanju privremenih i povremenih poslova, kao i vreme koje osiguranik iz člana 11. tačka 10) provede na obavljanju privremenih i povremenih poslova preko omladinskih zadruga, za koje je plaćen doprinos.
U staž osiguranja računa se vreme za koje je lice, odnosno osiguranik iz člana 15. ovog zakona uplaćivalo doprinos.
Član 50.
U staž osiguranja računa se vreme za koje je osiguranik iz člana 12. stav 1. tač. 3) i 3a) ovog zakona, ostvario ugovorenu naknadu za koju je plaćen doprinos.
Staž osiguranja iz stava 1. ovog člana srazmerno se utvrđuje na taj način što se iznos ugovorene naknade na koju se plaća porez u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana deli sa najnižom osnovicom za plaćanje doprinosa koja važi u momentu uplate doprinosa, u skladu sa zakonom.
Staž osiguranja ostvaren po osnovu utvrđenim u st. 1. i 2. ovog člana, u jednoj kalendarskoj godini može iznositi najviše 12 meseci.
Član 51.
Osiguraniku samostalnih delatnosti u staž osiguranja računa se i vreme za koje je privremeno obustavio obavljanje delatnosti, u skladu sa zakonom, ako je za to vreme uplatio doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, u skladu sa zakonom kojim se uređuju doprinosi za obavezno socijalno osiguranje.
Član 51a
Za osiguranike kojima je iznos obaveze uplate doprinosa utvrđivao Fond i kada je obaveza uplate doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na najnižu osnovicu osiguranja izvršena po isteku roka utvrđenog zakonom, u staž osiguranja se utvrđuje vreme na koje se uplata doprinosa odnosi, tako što se iznos uplaćenog doprinosa dovodi u odnos sa najnižom mesečnom osnovicom važećom u momentu uplate doprinosa, u skladu sa zakonom.
2. Staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem
Član 52.
Osiguraniku koji radi na naročito teškim, opasnim i za zdravlje štetnim radnim mestima, odnosno poslovima i osiguraniku koji radi na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima posle navršenja određenih godina života ne može uspešno obavljati svoju profesionalnu delatnost, staž osiguranja u efektivnom trajanju računa se sa uvećanim trajanjem pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Stepen uvećanja staža osiguranja zavisi od težine, opasnosti i štetnosti rada, odnosno od prirode posla, a može iznositi najviše 50%.
Član 53.
Radno mesto, odnosno posao na kome se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem je radno mesto odnosno posao na kome je rad naročito težak, opasan i štetan za zdravlje i pored toga što su primenjene sve opšte i posebne zaštitne mere utvrđene propisima.
Radno mesto odnosno posao na kome se staž osiguranja računa s uvećanim trajanjem je i radno mesto odnosno posao na kome je obavljanje profesionalne delatnosti ograničeno navršenjem određenih godina života ili zbog prirode i težine posla, fiziološke funkcije opadaju u toj meri da onemogućavaju njeno dalje uspešno obavljanje.
Član 54.
Osiguraniku iz člana 52. stav 1. ovog zakona, staž osiguranja računa se sa uvećanim trajanjem pod uslovom da je na radnim mestima odnosno poslovima iz člana 53. ovog zakona efektivno proveo ukupno najmanje 10 godina, odnosno ukupno najmanje pet godina ako je, utvrđena invalidnost.
Staž osiguranja se uvećava samo za vreme koje je efektivno provedeno na radu.
Prilikom utvrđivanja uslova za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, kumulativno se uzima staž osiguranja sa uvećanim trajanjem ostvaren na radnim mestima odnosno poslovima iz člana 53. ovog zakona.
Član 55.
Radna mesta, odnosno poslove na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, postupak i način za njihovo utvrđivanje, kao i stepen uvećanja staža osiguranja utvrđuje ministar nadležan za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja, na predlog fonda.
Zaposlenom u Ministarstvu unutrašnjih poslova, pripadniku Bezbednosno-informativne agencije, pripadniku Vojnobezbednosne i Vojnoobaveštajne agencije, zaposlenom u organu nadležnom za spoljne poslove koji radi na određenim poslovima pod posebnim uslovima, profesionalnom pripadniku Vojske Srbije, zaposlenom u Upravi, sudiji raspoređenom u Posebno odeljenje i Odeljenje za ratne zločine Višeg suda u Beogradu i Posebno odeljenje i Odeljenje za ratne zločine Apelacionog suda u Beogradu, Tužiocu za organizovani kriminal, zamenicima Tužioca za organizovani kriminal, Tužiocu za ratne zločine i zamenicima Tužioca za ratne zločine, ovlašćenom službenom licu Poreske policije u smislu propisa o poreskoj administraciji, svakih 12 meseci efektivno provedenih na tim poslovima računa se najviše kao 16 meseci staža osiguranja u zavisnosti od težine ovih poslova, pod uslovima iz člana 54. ovog zakona.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, nadležni ministar utvrđuje radna mesta i poslove na kojima se zaposlenom u Ministarstvu unutrašnjih poslova, civilnom licu na službi u Vojsci Srbije i profesionalnom vojnom licu prema propisima o Vojsci Srbije, svakih 12 meseci efektivno provedenih na tim poslovima računa kao 18 meseci staža osiguranja, sporazumno sa ministrom nadležnim za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.
Radna mesta odnosno poslovi, kao i stepeni uvećanja staža osiguranja iz st. 1. do 3. ovog člana, podležu reviziji najdocnije po isteku 10 godina od dana njihovog utvrđivanja.
Član 56.
Radna mesta, odnosno poslove lica iz člana 55. stav 2. ovog zakona, kao i stepen uvećanja staža osiguranja utvrđuje nadležni ministar u skladu sa zakonom, odnosno direktor Bezbednosno-informativne agencije, sporazumno sa ministrom nadležnim za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.
Radna mesta iz stava 1. ovog člana utvrđuju se na osnovu akta o kriterijumima, načinu i postupku za njihovo utvrđivanje, koji donosi nadležni ministar u skladu sa zakonom, odnosno direktor Bezbednosno-informativne agencije, sporazumno sa ministrom nadležnim za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.
Za pripremu akta iz stava 2. ovog člana, ministar nadležan za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja obrazuje stručnu komisiju.
Na akte iz st. 1. i 2. ovog člana saglasnost daje Vlada Republike Srbije.
Član 57.
Revizijom radnih mesta, odnosno poslova na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem i stepena uvećanja staža osiguranja, u smislu ovog zakona, smatra se ponovna ocena postojanja uslova iz člana 53. ovog zakona na osnovu koje se utvrđuje na kojim radnim mestima, odnosno poslovima prestaje računanje staža osiguranja s uvećanim trajanjem, odnosno menja stepen uvećanja staža ili uvodi računanje staža osiguranja sa uvećanim trajanjem.
Revizija radnih mesta odnosno poslova iz stava 1. ovog člana vrši se na način i po postupku po kojima se vrši njihovo utvrđivanje.
Član 58.
Staž osiguranja sa uvećanim trajanjem računa se i osiguranicima koji su na radu, po osnovu koga su bili obavezno osigurani, proveli radeći u smislu člana 47. kao: osiguranici s telesnim oštećenjem od najmanje 70%, vojni invalidi od prve do šeste grupe, civilni invalidi rata od prve do šeste grupe, slepa lica, lica obolela od distrofije ili srodnih mišićnih i neuromišićnih oboljenja, od paraplegije i cerebralne i dečije paralize i od multipleks skleroze.
Osiguranicima iz stava 1. ovog člana svakih 12 meseci efektivno provedenih na radu po osnovu koga su osigurani računa se, pod uslovima utvrđenim u članu 54. ovog zakona, kao 15 meseci staža osiguranja.
Član 59.
U staž osiguranja sa uvećanim trajanjem osiguraniku se računa i vreme provedeno u svojstvu vojnog osiguranika i to pod uslovima i u obimu koji su utvrđeni propisima kojima se uređuje penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika.
3. Poseban staž
Član 60.
Osiguraniku - ženi koja je rodila treće dete, po tom osnovu uračunava se u poseban staž vreme u trajanju od dve godine.
Osiguraniku - ženi uračunava se u posebni staž vreme u trajanju od:
1) šest meseci, koja je rodila jedno dete;
2) godinu dana, koja je rodila dvoje dece.
VIII. UTVRĐIVANjE VISINE PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANjA
1. Starosna i invalidska penzija
Član 61.
Visina starosne i invalidske penzije određuje se tako što se lični bodovi pomnože sa vrednošću opšteg boda na dan ostvarivanja prava.
Član 62.
Lični bodovi osiguranika utvrđuju se množenjem ličnog koeficijenta osiguranika i njegovog penzijskog staža.
Član 63.
Godišnji lični koeficijent predstavlja odnos ukupne zarade osiguranika, odnosno osnovice osiguranja počev od 1. januara 1970. godine za svaku kalendarsku godinu i prosečne godišnje zarade u Republici za istu kalendarsku godinu.
Ako su zarade, odnosno osnovice osiguranja unete u matičnu evidenciju u neto iznosu dovode se u odnos sa prosečnom neto zaradom zaposlenih u Republici, a ako su unete u matičnu evidenciju u bruto iznosu dovode se u odnos sa prosečnom bruto zaradom zaposlenih u Republici.
Godišnji lični koeficijent predstavlja odnos ukupne zarade, osnovice osiguranja i visine ugovorene naknade osiguranika, za svaku kalendarsku godinu i prosečne godišnje zarade u Republici za istu kalendarsku godinu.
Godišnji lični koeficijent u smislu st. 1. i 2. ovog člana iznosi jedan kada je zarada, osnovica osiguranja, odnosno ugovorena naknada u kalendarskoj godini, jednaka prosečnoj zaradi zaposlenih u Republici u toj kalendarskoj godini.
Pri određivanju godišnjeg ličnog koeficijenta uzimaju se zarade, naknade zarade, odnosno osnovice osiguranja, kao i ugovorene naknade koje su služile za obračunavanje i plaćanje doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, na koje je plaćen doprinos i koje su utvrđene u matičnoj evidenciji.
Godišnji lični koeficijent može iznositi najviše pet.
Podatak o prosečnoj godišnjoj neto zaradi u Republici odnosno prosečnoj godišnjoj bruto zaradi u Republici iz st. 1. do 5. ovog člana, objavljuje organ nadležan za poslove statistike.
Član 63a
Izuzetno od člana 63. st. 1. i 3. ovog zakona, godišnji lični koeficijent za kalendarsku godinu u kojoj se ostvaruje pravo predstavlja odnos ukupne zarade, osnovice osiguranja i visine ugovorene naknade osiguranika, ostvarene za tu kalendarsku godinu i obračunskog iznosa prosečne godišnje zarade za istu kalendarsku godinu.
Obračunski iznos prosečne godišnje zarade iz stava 1. ovog člana izračunava se tako što se prosečna mesečna zarada u Republici za period od početka kalendarske godine zaključno sa mesecom koji dva meseca prethodi mesecu u kojem osiguranik ostvaruje pravo, pomnoži brojem 12.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, obračunski iznos prosečne godišnje zarade za osiguranike koji ostvaruju pravo u januaru i februaru izračunava se tako što se prosečna mesečna zarada u Republici za januar te godine pomnoži brojem 12.
Podatak o prosečnoj mesečnoj zaradi u Republici za period od početka kalendarske godine do kraja svakog meseca u kalendarskoj godini, objavljuje organ nadležan za poslove statistike.
Podatak o obračunskom iznosu prosečne godišnje zarade utvrđuje i objavljuje Fond.
Član 64.
Osiguraniku koji ostvari naknadu prema propisima o zdravstvenom osiguranju i za vreme porodiljskog odsustva, za izračunavanje godišnjeg ličnog koeficijenta, za vreme ostvarivanja ovih naknada, uzima se ta naknada.
Osiguraniku koji je u periodu od 1. januara 1970. godine do 31. decembra 2002. godine ostvario naknadu zarade prema propisima o zdravstvenom osiguranju i za vreme porodiljskog odsustva, prema propisima o porodiljskom odsustvu, za period primanja naknade, iznos naknade se izračunava na osnovu ličnog koeficijenta po jednom času rada za period za koji je ostvarena zarada, odnosno osnovica osiguranja i množi brojem časova provedenih na bolovanju.
Osiguraniku koji je u periodu od 1. januara 1970. godine do 31. decembra 2002. godine ostvario naknadu zarade za vreme porodiljskog odsustva prema propisima o porodiljskom odsustvu i naknadu zarade za vreme bolovanja prouzrokovanog povredom na radu, ukoliko je to za njega povoljnije, za period primanja naknade, godišnji lični koeficijent se izračunava kao odnos ostvarene zarade za časove provedene na radu iz godine u kojoj se ostvaruje naknada, prema prosečnoj zaradi zaposlenih u Republici za tu godinu, koja odgovara vremenu za koji je zarada ostvarena.
Deo godišnjeg ličnog koeficijenta iz ovog člana zajedno sa delom godišnjeg ličnog koeficijenta iz člana 63. ovog zakona čini ukupni godišnji lični koeficijent za kalendarsku godinu.
Član 65.
Osiguraniku koji je u periodu od 1. januara 1970. godine do početka primene ovog zakona, ostvario naknadu zarade prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju za izračunavanje godišnjeg ličnog koeficijenta uzima se osnovica od koje je određena ta naknada a u slučaju naknade zbog manje zarade na drugom odgovarajućem poslu za izračunavanje godišnjeg ličnog koeficijenta uzima se i ostvarena naknada.
Član 66.
Osiguraniku kome se ne mogu utvrditi godišnji lični koeficijenti ni za jednu kalendarsku godinu, u smislu člana 63. stav 1. ovog zakona, godišnji lični koeficijent iznosi jedan.
Osiguraniku za koga u matičnoj evidenciji nisu utvrđeni podaci o zaradi, naknadi zarade, odnosno osnovici osiguranja za pojedine kalendarske godine za izračunavanje godišnjeg ličnog koeficijenta, za te kalendarske godine uzima se vrednost ličnog koeficijenta utvrđena na način propisan članom 67. ovog zakona.
Osiguraniku iz stava 2. ovog člana, koji nema utvrđen staž osiguranja za celu kalendarsku godinu, godišnji lični koeficijent utvrđuje se srazmerno stažu osiguranja navršenom u toj kalendarskoj godini.
Član 67.
Lični koeficijent utvrđuje se tako što se zbir godišnjih ličnih koeficijenata iz čl. 63. do 66. ovog zakona podeli sa periodom (godine, meseci i dani) za koje su obračunati, s tim što se svaka godina računa kao 1, svaki mesec kao 0,0833, a svaki dan kao 0,00278.
Kao jedan mesec, u smislu stava 1. ovog člana računa se kalendarski mesec, odnosno 30 dana.
Član 68.
Penzijski staž iz člana 62. ovog zakona iskazan u godinama, mesecima i danima može iznositi najviše 45 godina i računa se na način utvrđen u članu 67. ovog zakona.
.
Član 69.
Za određivanje visine starosne penzije osiguraniku ženi, navršen staž osiguranja uvećava se za 6%.
Za određivanje visine invalidske penzije, ako je uzrok invalidnosti povreda na radu ili profesionalna bolest, pri utvrđivanju ličnih bodova računa se 40 godina penzijskog staža.
Za određivanje visine invalidske penzije, ako je uzrok invalidnosti bolest ili povreda van rada, pri utvrđivanju ličnih bodova, dodaju se godine penzijskog staža od dana prestanka osiguranja, odnosno ukoliko je osiguranje prestalo pre dana utvrđene invalidnosti, u odnosu na dan utvrđene invalidnosti, tako što se:
1) osiguraniku mlađem od 53 godine života dodaje 2/3 penzijskog staža koji mu nedostaje do navršenih 53 godine života i 1/2 penzijskog staža koja nedostaje osiguraniku ženi od 53 godine života do navršenih 58 godina života, a osiguraniku muškarcu od 53 godine života do navršenih 63 godine života;
2) osiguraniku starijem od 53 godine života dodaje 1/2 penzijskog staža koja nedostaje osiguraniku ženi do navršenih 58 godina života, a osiguraniku muškarcu do navršenih 63 godine života.
Za određivanje visine invalidske penzije osiguraniku ženi, navršen staž osiguranja i penzijski staž iz stava 3. ovog člana, uvećava se za 6%.
Staž iz st. 1, 3. i 4. ovog člana, može se dodati najviše do 40 godina.
Osiguraniku koji ispunjava uslove za sticanje prava na invalidsku penziju u pogledu penzijskog staža i kod koga je invalidnost prouzrokovana delimično povredom na radu ili profesionalnom bolešću a delimično bolešću ili povredom van rada, određuje se jedna invalidska penzija koja se sastoji od srazmernih delova određenih po osnovu povrede na radu ili profesionalne bolesti, odnosno po osnovu bolesti ili povrede van rada prema njihovom uticaju na ukupnu invalidnost, s tim što tako obračunata penzija ne može iznositi više od penzije određene sa 40 godina penzijskog staža.
Osiguraniku kod koga je invalidnost prouzrokovana delimično povredom na radu ili profesionalnom bolešću, a delimično povredom van rada ili bolešću i koji ispunjava uslove za sticanje prava na invalidsku penziju samo po osnovu invalidnosti prouzrokovane povredom na radu ili profesionalnom bolešću invalidska penzija se određuje u procentu sa kojim je na ukupnu invalidnost uticala povreda na radu ili profesionalna bolest.
Član 70.
Vrednost opšteg boda je nominalni iznos koji predstavlja količnik izračunatog zbira penzija i zbira ličnih bodova svih korisnika starosne i invalidske penzije koji su pravo na penziju ostvarili u periodu od 1. januara 2001. do 30. juna 2002. godine.
Zbir penzija iz stava 1. ovog člana određuje se na osnovu mesečne visine penzija u poslednjem kvartalu 2002. godine.
Zbir ličnih bodova korisnika iz stava 1. ovog člana obračunava se na način utvrđen po odredbama ovog zakona.
Vrednost opšteg boda iz stava 1. ovog člana, usklađuje se na način koji je propisan za usklađivanje penzija.
Usklađenu vrednost opšteg boda objavljuje fond.
1a Prevremena starosna penzija
Član 70a
Visina prevremene starosne penzije određuje se na isti način kao i visina starosne penzije, s tim što se iznos tako određene penzije trajno umanjuje za 0,34% za svaki mesec pre navršenih 65 godina života.
Član 70b
Izuzetno od člana 70a ovog zakona, osiguraniku ženi se prevremena starosna penzija određuje na način kako se određuje starosna penzija, s tim što se iznos te penzije trajno umanjuje za 0,34% za svaki mesec ranijeg odlaska u penziju pre navršenih:
1) u 2015. godini, 60 godina i šest meseci života;
2) u 2016. godini, 61 godinu života;
3) u 2017. godini, 61 godinu i šest meseci života;
4) u 2018. godini, 62 godine života;
5) u 2019. godini, 62 godine i šest meseci života;
6) u 2020. godini, 63 godine života;
7) u 2021. godini, 63 godine i dva meseca života;
8) u 2022. godini, 63 godine i četiri meseca života;
9) u 2023. godini, 63 godine i šest meseci života;
10) u 2024. godini, 63 godine i osam meseci života;
11) u 2025. godini, 63 godine i deset meseci života;
12) u 2026. godini, 64 godine života;
13) u 2027. godini, 64 godine i dva meseca života;
14) u 2028. godini, 64 godine i četiri meseca života;
15) u 2029. godini, 64 godine i šest meseci života;
16) u 2030. godini, 64 godine i osam meseci života;
17) u 2031. godini, 64 godine i deset meseci života.
Član 70v
Iznos prevremene starosne penzije utvrđen u skladu sa čl. 70a i 70b ovog zakona umanjuje se najviše do 20,4%.
Član 70g
Izuzetno od čl. 70a i 70b Zakona, osiguranicima kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem i koji imaju pravo na snižavanje starosne granice primenom člana 20. ovog zakona za priznavanje prava na starosnu penziju, visina prevremene starosne penzije određuje se tako što se umanjenje vrši za svaki mesec ranijeg odlaska u penziju u odnosu na starosnu granicu utvrđenu snižavanjem.
Član 70d
Izuzetno od člana 70a visina prevremene starosne penzije određuje se na isti način kao i visina starosne penzije osiguranicima koji su pre početka primene Zakona o izmenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik RSˮ, broj 75/14), u skladu sa Odlukom Vlade o utvrđivanju Programa za rešavanje viška zaposlenih u procesu racionalizacije, restrukturiranja i pripreme za privatizaciju („Službeni glasnik RSˮ, br. 64/05, 89/06, 85/08, 90/08 – ispravka, 15/09, 21/10, 46/10, 9/11, 6/12, 63/13, 21/14 i 129/14), bili korisnici prava na posebnu novčanu naknadu (Opcija 5), odnosno korisnici novčane naknade (Opcija 3).
2. Porodična penzija
Član 71.
Porodična penzija određuje se od starosne ili invalidske penzije koja bi osiguraniku pripadala u času smrti, odnosno od penzije koja je korisniku pripadala u času smrti, u procentu koji se utvrđuje prema broju članova porodice koji imaju pravo na tu penziju, i to:
1) ako penzija pripada samo članovima uže porodice ili samo članovima šire porodice umrlog osiguranika odnosno korisnika prava određuje se u sledećim procentima:
- za jednog člana 70%;
- za dva člana 80%;
- za tri člana 90%;
- za četiri člana ili više članova 100%;
2) ako penzija pripada i članovima uže porodice i članovima šire porodice umrlog osiguranika odnosno korisnika prava, članovima uže porodice određuje se porodična penzija prema tački 1) ovog stava, a članovima šire porodice pripada ostatak do iznosa starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije iz ovog stava.
Porodična penzija iz člana 30a ovog zakona određuje se u iznosu od 100% penzije koja bi osiguraniku pripadala u času smrti.
Porodična penzija umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, određuje se kao jedna porodična penzija u visini koja pripada za jednog člana porodice, i deli se u jednakim iznosima, ako pravo na porodičnu penziju imaju:
1) supružnik;
2) vanbračni partner;
3) supružnik iz razvedenog braka, ako mu je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje;
4) vanbračni partner posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ako mu je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.
Član 72.
Kao najmanji osnov za određivanje porodične penzije uzima se starosna penzija, prevremena starosna penzija umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava, određena za penzijski staž od 20 godina.
Ukupan iznos porodične penzije ne može preći najviši iznos starosne, prevremene starosne penzije odnosno invalidske penzije.
Član 73.
Deca bez oba roditelja imaju pravo, pored porodične penzije po jednom roditelju, i na porodičnu penziju po drugom roditelju.
Penzije iz stava 1. ovog člana određuju se kao jedna penzija, čiji iznos ne može preći najviši iznos penzije, utvrđen u skladu s ovim zakonom.
3. Novčana naknada za telesno oštećenje
Član 74.
Visina novčane naknade za telesno oštećenje određuje se od osnova koji čini osnov za zatečene korisnike prava na novčanu naknadu za telesno oštećenje u Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih, u procentu telesnog oštećenja utvrđenom u članu 39. ovog zakona.
Novčana naknada za telesno oštećenje pripada u stalnom mesečnom iznosu.
4. - odeljak brisan -
Član 75.
- brisan -
4a Novčana naknada za pomoć i negu drugog lica
Član 75a
Visina novčane naknade za pomoć i negu drugog lica određuje se u visini iznosa usklađene novčane naknade za pomoć i negu zatečenih korisnika ovog prava u osiguranju zaposlenih.
5. Najniži i najviši iznos penzije
Član 76.
Najniži iznos penzije pripada osiguraniku koji ostvari pravo na starosnu, prevremenu starosnu penziju odnosno invalidsku penziju ako mu je ta penzija manja od iznosa penzije utvrđene po odredbama ovog člana.
Najniži iznos penzije u osiguranju zaposlenih i u osiguranju samostalnih delatnosti vanredno se usklađuje od 1. januara 2011. godine za procenat kojim se obezbeđuje da učešće najnižeg iznosa penzije za januar 2011. godine u prosečnoj zaradi bez poreza i doprinosa zaposlenih na teritoriji Republike Srbije u 2010. godini bude veće za jedan procentni poen u odnosu na učešće najnižeg iznosa penzije isplaćene za 2010. godinu u prosečnoj zaradi bez poreza i doprinosa zaposlenih na teritoriji Republike Srbije u 2010. godini. Ovako usklađen iznos dalje se usklađuje u skladu sa ovim zakonom.
Najniži iznos starosne, odnosno invalidske penzije za osiguranike poljoprivrednike utvrđuje se u iznosu od 9.000 dinara na dan 1. januara 2011. godine. Ovako utvrđen najniži iznos penzije dalje se usklađuje na način na koji se usklađuju penzije, u skladu sa ovim zakonom.
Ako osiguranik ima navršen staž osiguranja po različitim osnovama, najniži iznos penzije za osiguranike poljoprivrednike utvrđuje se kada je pretežan staž osiguranja navršen u osiguranju poljoprivrednika.
Ako najniži iznos penzije iz stava 1. ovog člana isplaćene u osiguranju zaposlenih za prethodnu godinu iznosi manje od 27% od iznosa prosečne zarade zaposlenih bez poreza i doprinosa na teritoriji Republike u prethodnoj godini, za korisnike u osiguranju zaposlenih i u osiguranju samostalnih delatnosti najniži iznos penzije vanredno se usklađuje od 1. januara tekuće godine za procenat kojim se obezbeđuje da se najniži iznos penzije za prethodnu godinu dovede na nivo od 27% prosečne zarade bez poreza i doprinosa u prethodnoj godini.
Član 77.
Osiguraniku koji je ostvario pravo na inostranu penziju pripada iznos u visini razlike do najnižeg iznosa penzije ako mu je iznos penzije, utvrđen po ovom zakonu, i inostrane penzije obračunate prema važećem deviznom kursu na dan ostvarivanja prava, manji od iznosa najniže penzije određene prema članu 76. ovog zakona.
Član 78.
Najviši iznos penzije određuje se tako što lični koeficijent ne može iznositi više od 3,8.
6. Starosna i invalidska penzija za određene kategorije osiguranika
Član 79.
Osiguraniku iz člana 42. ovog zakona, koji ispunjava uslove u pogledu penzijskog staža za sticanje prava na starosnu penziju iz čl. 43. i 43a ovog zakona, starosna penzija određuje se u skladu sa odredbama člana 61. ovog zakona, a lični bodovi utvrđuju se na način predviđen čl. 62–70. ovog zakona.
Izuzetno od člana 63. stav 1, člana 64. st. 2. i 3. i člana 65. ovog zakona, osiguraniku iz stava 1. ovog člana za izračunavanje godišnjeg ličnog koeficijenta ne uzima se period od 1. januara 1970. godine već period od 1. januara 1996. godine.
Iznos penzije utvrđen na način iz st. 1. i 2. ovog člana uvećan za 20% predstavlja ukupan iznos penzije za osiguranike iz stava 1. ovog člana, osim za osiguranike iz člana 42. stav 1. tačka 4a) ovog zakona.
Na način iz stava 2. ovog člana utvrđuje se godišnji lični koeficijent i za druge zaposlene u Ministarstvu unutrašnjih poslova, pripadnike Bezbednosno-informativne agencije, pripadnike Vojnobezbednosne i Vojnoobaveštajne agencije pod uslovom da u tom organu imaju navršenih najmanje 20 godina staža osiguranja.
Osiguraniku iz člana 42. ovog zakona invalidska penzija se određuje u skladu sa st. 1–3. ovog člana, pod uslovom da je na poslovima iz člana 42. ovog zakona navršio potreban staž osiguranja za sticanje prava na invalidsku penziju iz čl. 25. i 26. ovog zakona.
Izuzetno od stava 5. ovog člana, osiguraniku iz člana 42. stav 1. tačka 4a) ovog zakona invalidska penzija se određuje u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana, pod uslovom da je na poslovima iz člana 42. ovog zakona navršio potreban staž osiguranja za sticanje prava na invalidsku penziju iz čl. 25. i 26. zakona.
Iznos penzije iz st. 1–6. ovog člana ne može biti veći od iznosa utvrđenog u članu 78. ovog zakona.
IX. USKLAĐIVANjE PENZIJE I NOVČANE NAKNADE
Član 80.
Počev od penzije za mesec januar tekuće godine, penzija se usklađuje u zavisnosti od procentualnog učešća iznosa penzija i novčanog iznosa kao uvećanja uz penziju, isplaćenih u periodu koji obuhvata prvi i drugi kvartal prethodne godine i treći i četvrti kvartal godine koja prethodi toj godini, u prvom objavljenom iznosu bruto domaćeg proizvoda za navedeni period.
Obračun procentualnog učešća u smislu stava 1. ovog člana, vrši i objavljuje Fond, na osnovu podataka Fonda o isplaćenim penzijama i novčanim iznosom kao uvećanjem uz penziju i prvog objavljenog podatka o iznosu bruto domaćeg proizvoda od strane organa nadležnog za poslove statistike, i smatra se konačnim.
Penzija se usklađuje, ako procentualno učešće iz stava 2. ovog člana iznosi:
1) manje od 10% – u procentu promene prosečne zarade bez poreza i doprinosa;
2) 10% ili više od 10% a manje od 10,5% – u procentu koji predstavlja zbir polovine procenta promene potrošačkih cena i polovine procenta promene prosečne zarade bez poreza i doprinosa;
3) 10,5% ili više – u procentu promene potrošačkih cena.
Usklađivanje penzije u smislu st. 1–3. ovog člana vrši se na osnovu podataka organa nadležnog za poslove statistike o promeni prosečne zarade bez poreza i doprinosa zaposlenih na teritoriji Republike Srbije i promeni potrošačkih cena za period od 12 meseci računajući unazad počev od meseca juna prethodne kalendarske godine, u odnosu na period od 12 meseci koji prethodi navedenom periodu.
Član 80a
Izuzetno od člana 80. st. 1. do 3. ovog zakona, penzija se usklađuje:
- u aprilu 2014. godine, tako što će se povećati za 0,5%;
- u oktobru 2014. godine, tako što će se povećati za 1%;
Ako, u skladu sa zakonom kojim se uređuje budžetski sistem, do 1. jula 2014. godine ne bude donet propis kojim će se urediti ujednačavanje nivoa plata, odnosno zarada zaposlenih u javnom sektoru, usklađivanje penzije u oktobru 2014. godine neće se vršiti na način propisan stavom 1. ovog člana, već će se vršiti u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem.
Član 80b
- brisan -
Član 80v
Izuzetno od člana 80. ovog zakona, penzija se počev od penzije za mesec novembar 2022. godine usklađuje za 9%.
Usklađeni iznos penzije iz stava 1. ovog člana predstavlja osnov za dalje usklađivanje penzije u skladu sa članom 80. ovog zakona.
Član 80g
Izuzetno od člana 80. ovog zakona, penzija se počev od penzije za mesec oktobar 2023. godine usklađuje za 5,5%.
Usklađeni iznos penzije iz stava 1. ovog člana predstavlja osnov za dalje usklađivanje penzije u skladu sa članom 80. ovog zakona.
Član 81.
Novčane naknade usklađuju se na način predviđen za usklađivanje penzija.
X. OSTVARIVANjE I KORIŠĆENjE PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANjA
1. Ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja
Član 82.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju se kod fonda.
Član 82a
Pravo na starosnu penziju, prevremenu starosnu penziju ostvaruje se posle prestanka osiguranja.
Prestankom osiguranja u smislu stava 1. ovog člana smatra se i raniji prestanak osiguranja, ako se lice u trenutku podnošenja zahteva za ostvarivanje prava na starosnu ili prevremenu starosnu penziju nalazi u osiguranju, pod uslovom da je taj zahtev podnet pre isteka roka od šest meseci od dana ponovnog stupanja u osiguranje.
Prestankom osiguranja u smislu stava 1. ovog člana za osiguranika koji istovremeno ispunjava uslove za osiguranje po više osnova smatra se prestanak osiguranja po osnovu koga je prioritetno osiguran u skladu sa članom 10. ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, osiguranici iz člana 12. stav 1. tačka 1) ovog zakona koji obavljaju delatnost u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad privatnih preduzetnika, osiguranici iz člana 14. stav 5. ovog zakona i osiguranici koji su izabrana, imenovana ili postavljena lica, kao i lica koja su hranitelji u skladu sa zakonom, pravo na starosnu penziju ili prevremenu starosnu penziju mogu ostvariti ispunjenjem uslova za sticanje prava na starosnu penziju ili prevremenu starosnu penziju.
Član 83.
- brisan -
Član 84.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju se od dana podnetog zahteva, a najranije šest meseci pre tog dana.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koja se ostvaruju u fondu obezbeđuju se u postupku predviđenom zakonom kojim je uređen opšti upravni postupak, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno.
Član 85.
Penzijski staž i zarade, naknade, ugovorne naknade, odnosno osnovice osiguranja, kao i druge činjenice od uticaja na sticanje i utvrđivanje prava, osim nalaza, mišljenja i ocene organa veštačenja, uzimaju se u obzir pri ostvarivanju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, na osnovu podataka utvrđenih u matičnoj evidenciji.
Penzijski staž se ne može utvrđivati na osnovu izjava svedoka.
Član 86.
Pitanje naknade dela penzije u slučaju kada je penzijski staž utvrđen kod fonda vojnih osiguranika posle 1. januara 1973. godine i kod fonda regulisaće se sporazumom tih fondova.
Član 87.
- brisan -
Član 88.
Postupak za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja i za utvrđivanje penzijskog staža pokreće se na zahtev osiguranika, odnosno na zahtev člana porodice za ostvarivanje prava na porodičnu penziju.
U postupku iz stava 1. ovog člana fond je dužan da osiguranicima i korisnicima prava pruža stručnu pomoć.
Korisnik prava je dužan da fondu blagovremeno prijavi promenu koja je od uticaja na pravo odnosno obim korišćenja tog prava.
Član 89.
- brisan -
Član 90.
- brisan -
Član 91.
Činjenice koje se, u skladu sa zakonom, ne utvrđuju u matičnoj evidenciji, a koje su od značaja za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, utvrđuju se u postupku rešavanja o tim pravima.
Član 92.
U postupku za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja u fondu obezbeđuje se dvostepenost.
Član 93.
Kada je za rešavanje o pravu iz penzijskog i invalidskog osiguranja potrebno utvrđivanje postojanja invalidnosti, telesnog oštećenja, potrebe za pomoći i negom drugog lica, uzroka invalidnosti i telesnog oštećenja, potpune nesposobnosti za rad i nesposobnosti za samostalan život i rad, fond rešenjem utvrđuje te činjenice na osnovu nalaza, mišljenja i ocene organa veštačenja čije se obrazovanje i način rada uređuje opštim aktom fonda.
Nalaz, mišljenje i ocena iz stava 1. ovog člana kojim je utvrđeno postojanje invalidnosti, telesnog oštećenja, potpune nesposobnosti za rad i nesposobnosti za samostalan život i rad podleže kontroli koju vrši organ fonda utvrđen opštim aktom iz stava 1. ovog člana.
Na akt iz stava 1. ovog člana saglasnost daje ministar nadležan za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadležan za poslove zdravlja.
U obavljanju kontrole iz stava 2. ovog člana, može se dati saglasnost ili primedba. Primedba kojom se ukazuje na uočene nedostatke i daje uputstvo za njihovo otklanjanje, obavezna je za organe koji su vršili veštačenje.
Član 94.
Postupak za ostvarivanje prava po osnovu invalidnosti pokreće se na zahtev osiguranika na osnovu predloga za utvrđivanje invalidnosti, u skladu sa opštim aktom fonda.
Predlog iz stava 1. ovog člana daje izabrani lekar, u skladu sa zakonom.
Član 94a
Ako je osiguranik, u toku privremene sprečenosti za rad, podneo zahtev za pokretanje postupka za ostvarivanje prava po osnovu invalidnosti, ili je od strane izabranog lekara, odnosno lekarske komisije, u skladu sa zakonom, upućen na ocenu radne sposobnosti, Fond obezbeđuje sredstva za isplatu naknade zarade zbog privremene sprečenosti za rad počev od 61. dana od dana pokretanja postupka, ukoliko je utvrđen gubitak radne sposobnosti.
Član 95.
Postupak za ostvarivanje prava na novčanu naknadu za telesno oštećenje i prava na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica pokreće se na zahtev osiguranika odnosno korisnika prava, na osnovu medicinske dokumentacije.
Član 96.
Promene u stanju invalidnosti, potrebe za pomoći i negom drugog lica i telesnog oštećenja koje su od uticaja na pravo priznato pravnosnažnim rešenjem, utvrđuju se u postupku pokrenutom na zahtev osiguranika, korisnika prava, odnosno po službenoj dužnosti, u skladu sa opštim aktom Fonda.
Član 97.
Kao dan nastanka invalidnosti, telesnog oštećenja i potrebe za pomoći i negom drugog lica uzima se dan kada je na osnovu pregleda dat nalaz, mišljenje i ocena organa veštačenja, odnosno neki raniji dan za koji postoji odgovarajuća medicinska dokumentacija.
Član 98.
Rešenje o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja i o penzijskom stažu donosi organ fonda određen opštim aktom fonda.
Prvostepeno rešenje iz stava 1. ovog člana podleže prethodnoj kontroli koju vrši organ utvrđen opštim aktom fonda.
Član 98a
Ako su ispunjeni uslovi za ostvarivanje prava na penziju, ali se, na osnovu činjenica i podataka utvrđenih u matičnoj evidenciji, ne može odlučiti o konačnom iznosu penzije, donosi se privremeno rešenje o akontativnom iznosu penzije, u kome mora biti izričito naglašeno iz kojih razloga nije moguće odrediti konačan iznos penzije.
Akontativan iznos penzije određuje se prema podacima kojima raspolaže Fond i usklađuje se na način predviđen za usklađivanje penzija.
Nakon utvrđivanja nedostajućih činjenica i podataka, privremeno rešenje iz stava 1. ovog člana se, po službenoj dužnosti, zamenjuje rešenjem kojim se određuje konačan iznos penzije, od dana utvrđivanja prava na penziju.
U slučaju da u roku od tri godine od dana pravnosnažnosti privremenog rešenja iz stava 1. ovog člana nisu utvrđene nedostajuće činjenice i podaci, akontativni iznos penzije postaje konačan, o čemu se donosi rešenje po službenoj dužnosti.
Ako se utvrdi da je korisniku isplaćen manji akontativni iznos penzije od konačnog iznosa, Fond će isplatu iznosa razlike izvršiti korisniku u celosti odjednom.
Ako se utvrdi da je korisniku isplaćen veći akontativni iznos penzije od konačnog iznosa, Fond će vršiti obustavu do 1/3 mesečnog iznosa penzije, sve dok se na taj način iznos razlike ne izmiri, osim ako se Fond i korisnik drugačije ne sporazumeju.
Član 99.
Protiv prvostepenog rešenja može se izjaviti žalba organu određenom opštim aktom fonda u roku od 15 dana od dana prijema rešenja.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja osim ako se njom pobija utvrđena invalidnost.
Član 100.
Prvostepeno rešenje fonda podleže reviziji koju vrši organ određen opštim aktom fonda.
Revizijom se može ispitati i pravilnost nalaza, mišljenja i ocene koje daju organi veštačenja.
Revizija ne odlaže izvršenje rešenja.
Član 101.
Ako je protiv prvostepenog rešenja izjavljena žalba, o reviziji i žalbi rešava se istim rešenjem.
Ako protiv prvostepenog rešenja nije izjavljena žalba, a revizija ne bude izvršena u roku od tri meseca od dana isteka roka za žalbu, smatra se da je revizija izvršena i data saglasnost na to rešenje.
Član 102.
U vršenju revizije na prvostepeno rešenje može se dati saglasnost, odnosno prvostepeno rešenje može se izmeniti, poništiti ili ukinuti.
Ako je prvostepeno rešenje poništeno ili ukinuto, revizijom se ispituje samo da li je novo rešenje u skladu sa razlozima zbog kojih je ranije prvostepeno rešenje poništeno ili ukinuto.
Član 103.
Protiv rešenja fonda donetog po žalbi, odnosno u vršenju revizije o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja i protiv konačnog rešenja o podacima utvrđenim u matičnoj evidenciji, može se pokrenuti upravni spor kod nadležnog suda.
Član 104.
Protiv konačnog rešenja fonda, u slučajevima kada nisu ispunjeni uslovi za ponavljanje postupka po zakonu kojim je uređen opšti upravni postupak, ili su protekli rokovi za ponavljanje postupka po tom zakonu, postupak se može ponoviti:
1) ako se sazna za nove činjenice, odnosno nađe ili stekne mogućnost da se upotrebe novi dokazi koji bi sami, ili u vezi sa već upotrebljenim dokazima, mogli dovesti do drugačijeg rešenja;
2) kada je propušteno da se u ranijem postupku iznese neka činjenica, odnosno dokaz koji može dovesti do drugačijeg rešenja.
Ponavljanje postupka pokreće se na predlog osiguranika ili po službenoj dužnosti.
U ponovljenom postupku primenjuju se propisi koji su važili u vreme donošenja rešenja po kome se postupak ponavlja.
Na osnovu podataka pribavljenih u ranijem i ponovljenom postupku, nadležni organ novim rešenjem može ranije rešenje koje je bilo predmet ponavljanja ostaviti na snazi ili ga zameniti novim rešenjem kojim se ukida ranije rešenje.
Prava utvrđena novim rešenjem pripadaju od prvog dana narednog meseca od dana podnošenja zahteva za ponavljanje postupka, odnosno od prvog dana narednog meseca od dana donošenja rešenja u postupku ponavljanja pokrenutom po službenoj dužnosti.
Član 105.
Pravosnažno rešenje fonda može se izmeniti novim rešenjem ako je njime povređen zakon ili opšti akt fonda na štetu osiguranika odnosno korisnika prava ili ako je o nekom pravnom pitanju docnije zauzeto pravno shvatanje povoljnije za osiguranika.
Novo rešenje će se doneti i ako se sazna za činjenice koje su od uticaja na pravo osiguranika, a koje su nastale posle donošenja rešenja.
Prava utvrđena rešenjem donetim u postupku izmene pripadaju od prvog dana narednog meseca od dana podnošenja zahteva za izmenu rešenja, odnosno od prvog dana narednog meseca od dana donošenja rešenja u postupku za izmenu pokrenutom po službenoj dužnosti.
Kod ponovnog rešavanja o pravu osiguranika odnosno korisnika prava, prema stavu 1. ovog člana primenjuju se propisi koji su važili u času donošenja konačnog rešenja. Ako se rešava o pravu prema stavu 2. ovog člana primeniće se propisi koji važe u vreme pokretanja postupka.
Član 106.
U sporovima sukoba nadležnosti u postupku za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja do kojih dođe između fonda i poslodavaca, nadležan je Vrhovni kasacioni sud.
2. Korišćenje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja
Član 107.
- brisan -
Član 108.
Penzije i novčane naknade utvrđuju se u mesečnom iznosu i isplaćuju unazad, po dinamici utvrđenoj opštim aktom Fonda.
Korisnik penzije i novčane naknade može da ovlasti punomoćnika da u njegovo ime prima penziju ili novčanu naknadu.
Punomoćje iz stava 2. ovog člana mora biti overeno i važi do njegovog opoziva od strane korisnika, odnosno do dana smrti korisnika.
Fond je dužan da korisniku prava koji je lišen poslovne sposobnosti, odnosno stavljen pod starateljstvo drugog lica, isplaćuje iznose penzije, odnosno novčane naknade u skladu sa odlukom nadležne ustanove.
Fond je dužan da korisniku prava koji je smešten u ustanovu socijalne zaštite, na njegov zahtev, radi pokrivanja troškova smeštaja, isplaćuje iznos penzije, odnosno novčane naknade na račun koji je utvrđen u odluci nadležne ustanove.
Lice iz st. 2. i 5. i staralac lica iz stava 4. ovog člana dužni su da Fondu u roku od 15 dana prijave promenu koja je od uticaja na pravo, odnosno obim korišćenja prava.
Korisnik penzije i novčane naknade dužan je da, na zahtev Fonda, dostavi uverenje o životu.
Član 109.
Fond je dužan da korisniku prava isplaćuje iznose penzije, odnosno novčane naknade u Republici Srbiji.
U slučaju smrti korisnika prava, iznosi penzije, odnosno novčane naknade pripadaju do poslednjeg dana u mesecu u kojem je korisnik umro.
Isplata iz člana 1. ovog stava vrši se preko banke.
Fond zaključuje ugovor sa bankom radi regulisanja međusobnih odnosa u vezi sa načinom, uslovima isplate i povraćajem penzija, odnosno novčanih naknada.
Banka je obavezna da iznose penzije, odnosno novčane naknade koji su isplaćeni nakon poslednjeg dana u mesecu u kojem je korisnik umro, vrati Fondu na njegov zahtev, odnosno ne može iz tih iznosa namirivati svoja potraživanja koja ima prema korisniku prava.
Banka odgovara za nastalu štetu ako ne postupi na način utvrđen u stavu 5. ovog člana.
Odredbe st. 5. i 6. ovog člana primenjuju se i na poverioca kome su uplaćena sredstva nakon poslednjeg dana u mesecu u kojem je korisnik umro, po osnovu realizacije obustave od penzije, odnosno novčane naknade.
Napomena Redakcije. ova verzija člana se primenjuje od 1.1.2024. godine.
Član 110.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja prestaju kada, u toku njihovog korišćenja, prestanu da postoje uslovi za sticanje i ostvarivanje tih prava.
Prava iz stava 1. ovog člana prestaju i kad korisnik ostvari pravo iz ovog osiguranja kod organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje države koja je formirana na području prethodne Jugoslavije, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno.
Korisniku penzije iz stava 2. ovog člana koji ispunjava uslove za sticanje prava na penziju propisane ovim zakonom ponovo se utvrđuje pravo na penziju, pri čemu se ne uzima u obzir penzijski staž na osnovu koga je organizacija za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje države formirane na području prethodne Jugoslavije utvrdila pravo na penziju.
Član 111.
Starosna penzija, prevremena starosna penzija isplaćuje se od dana ispunjenja uslova, ako je zahtev podnet u roku od šest meseci od dana ispunjenja uslova propisanih za sticanje prava, odnosno od dana prestanka osiguranja, a ako je zahtev podnet po isteku toga roka, od dana podnošenja zahteva i za šest meseci unazad.
Porodična penzija isplaćuje se od dana utvrđenog u stavu 1. ovog člana, pod uslovom da podnosilac zahteva u tom periodu nije bio u osiguranju.
Izuzetno od st. 1. i 2. ovog člana, porodična penzija ostvarena po smrti korisnika penzije, isplaćuje se najranije od prvog dana narednog meseca po isteku meseca u kome je nastupila smrt korisnika.
Napomena Redakcije. ova verzija člana se primenjuje od 1.1.2024. godine.
Član 112.
Osiguraniku koji pravo na invalidsku penziju ostvaruje u postupku pokrenutom u toku trajanja osiguranja, invalidska penzija isplaćuje se od dana prestanka osiguranja.
Kada se pravo na invalidsku penziju ostvaruje posle prestanka zaposlenja odnosno osiguranja, a invalidnost je postojala pre podnošenja zahteva, invalidska penzija isplaćuje se od dana nastanka invalidnosti, ali najviše za šest meseci unazad od dana podnošenja zahteva.
Član 113.
Novčana naknada za telesno oštećenje isplaćuje se od dana nastanka telesnog oštećenja, ali najviše za šest meseci unazad od dana podnošenja zahteva, ako je telesno oštećenje postojalo pre podnošenja zahteva.
Član 114.
Osiguranik odnosno korisnik prava na novčanu naknadu za telesno oštećenje koji po posebnim propisima stekne pravo na novčanu naknadu po osnovu istog telesnog oštećenja može po sopstvenom izboru da koristi samo jedno od tih prava, ako posebnim propisima nije drukčije određeno.
Član 115.
Ako u stanju invalidnosti, stepenu telesnog oštećenja, odnosno potrebi za pomoći i negom drugog lica nastupe promene koje su od uticaja na utvrđena prava, ta prava prestaju, menjaju se odnosno stiču se nova prava, i to:
1) ako je promena utvrđena na zahtev osiguranika - od prvog dana narednog meseca po podnošenju zahteva;
2) ako je promena utvrđena na zahtev osiguranika nastala posle podnetog zahteva - od prvog dana narednog meseca posle nastale promene;
3) ako je promena utvrđena po službenoj dužnosti od prvog dana narednog meseca po donošenju prvostepenog rešenja o određivanju prava po osnovu utvrđene promene.
Ako u stepenu telesnog oštećenja nastupi promena koja nije od uticaja na pravo, novi stepen telesnog oštećenja utvrđuje se od dana nastale promene.
Član 116.
Porodična penzija isplaćuje se kao jedna penzija i kada je određena za više korisnika, ako korisnici ne zahtevaju da im se penzija isplaćuje odvojeno.
Ako porodična penzija pripada samo članovima uže porodice ili samo članovima šire porodice, a neki od njih žive odvojeno, ukupna porodična penzija deli se na jednake delove.
Ako porodična penzija pripada i članovima uže porodice i članovima šire porodice, a neki od njih žive odvojeno, ta penzija se prethodno deli na deo koji pripada članovima uže porodice i deo koji pripada članovima šire porodice, pa se svaki deo dalje raspoređuje na jednake delove.
Član 117.
Ako porodičnu penziju koriste dva ili više članova porodice, a nekom od njih prestane pravo na penzju, ostalim članovima koji imaju pravo na porodičnu penziju ponovo se određuje visina penzije. Tako određena visina penzije pripada od prvog narednog dana u odnosu na dan kada je korisniku prestalo pravo na penziju.
Korisniku porodične penzije koji stekne svojstvo osiguranika obustavlja se isplata porodične penzije.
Korisniku porodične penzije, koji stekne svojstvo osiguranika po osnovu člana 11. tač. 9) i 10) i člana 12. stav 1. tačka 3) ovog zakona, obustavlja se isplata porodične penzije, nakon utvrđivanja staža osiguranja za period utvrđenog staža osiguranja.
Izuzetno od st. 2. i 3. ovog člana, korisniku porodične penzije ne obustavlja se isplata porodične penzije u slučaju kada je ostvario ugovorenu naknadu na mesečnom nivou u iznosu nižem od najniže osnovice u osiguranju zaposlenih, važeće u momentu uplate doprinosa.
Ako se isplata porodične penzije obustavi, ili ako pravo koje pripada pojedinom članu porodice miruje, porodična penzija se ponovo ne određuje.
Ako se korisniku porodične penzije, zbog zaposlenja, odnosno obavljanja delatnosti po osnovu koje je obavezno osiguran ili zbog korišćenja starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije, ne isplaćuje porodična penzija koja mu pripada, ostalim članovima uže porodice isplaćuje se za to vreme porodična penzija u visini koja se određuje kao da korisnik penzije nema pravo na porodičnu penziju.
Član 118.
Pravo na porodičnu penziju prestaje članu porodice koji usled nastale promene više ne ispunjava uslove za sticanje i korišćenje tog prava.
Pravo na porodičnu penziju prestaje članu porodice ako je pravosnažnom presudom osuđen za smrt lica po osnovu koga ostvaruje, odnosno koristi pravo.
Član 119.
Ako osiguranik, odnosno korisnik penzije, stekne pravo na dve ili više penzija na teritoriji Republike, može koristiti samo jednu od tih penzija, i to po sopstvenom izboru.
Član 120.
Osiguranik koji nema uplaćene doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za ceo period u kome je bio obavezno osiguran, prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruje i koristi srazmerno periodima osiguranja za koje su uplaćeni doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje.
Član 121.
Korisnik starosne penzije, prevremene starosne penzije koji se zaposli na teritoriji Republike, odnosno obavlja samostalnu delatnost po osnovu koje je obavezno osiguran na teritoriji Republike, ima pravo po prestanku tog zaposlenja odnosno obavljanja te samostalne delatnosti, na ponovno određivanje penzije ako je bio u osiguranju najmanje godinu dana.
Korisniku prava iz stava 1. ovog člana utvrđuje se povoljniji iznos penzije.
Član 122.
Dospeli mesečni iznosi novčanih davanja na osnovu utvrđenih prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ne isplaćuju se korisniku koji se bez opravdanih razloga u određenom roku ne odazove pozivu za pregled radi ponovnog utvrđivanja stanja invalidnosti, stepena telesnog oštećenja, za sve vreme dok se ne odazove pozivu.
Mesečni iznosi obustavljeni prema stavu 1. ovog člana isplaćuju se naknadno korisniku koji se odazove pozivu u roku od 30 dana od dana određenog za pregled.
Korisniku koji se odazove pozivu po isteku roka iz stava 2. ovog člana, obustavljeni mesečni iznosi primanja ne isplaćuju se, a isplata primanja uspostavlja se od prvog dana narednog meseca posle odazivanja pozivu.
Član 123.
Korisniku koji blagovremeno ne dostavi uverenje o životu, ovlašćenje, potvrdu o školovanju, ili obaveštenje o promeni podataka koji se ne mogu pribaviti/proveriti po službenoj dužnosti, a koji su od uticaja na pravo, odnosno obim korišćenja tog prava obustavlja se isplata dospelih mesečnih iznosa penzija, odnosno novčanih naknada.
Dospeli mesečni iznosi penzija, novčanih naknada, koji nisu mogli biti isplaćeni zbog okolnosti iz stava 1. ovog člana, naknadno će se isplatiti najviše za 12 meseci unazad računajući od dana kada, po prestanku delovanja tih okolnosti, korisnik podnese zahtev za isplatu.
Član 124.
Fond isplaćuje penziju, odnosno novčanu naknadu korisniku prava koji ima prebivalište u inostranstvu, u skladu sa međunarodnim ugovorom, odnosno pod uslovom reciprociteta.
Član 124a
Pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica ne može se ostvariti ako se pravo na takvu novčanu naknadu ostvaruje po drugom osnovu.
Xa NAKNADA POGREBNIH TROŠKOVA
Član 124b
Fond će licu koje je snosilo troškove sahrane korisnika penzije, isplatiti naknadu pogrebnih troškova u visini iznosa te naknade na dan smrti korisnika.
Lice koje je snosilo troškove sahrane dužno je da Fondu dostavi i broj računa, radi isplate naknade pogrebnih troškova.
Visina naknade pogrebnih troškova, utvrđena na dan stupanja na snagu ovog zakona, nadalje se usklađuje na isti način kao i penzija.
XI. MATIČNA EVIDENCIJA O OSIGURANICIMA I KORISNICIMA PRAVA IZ PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANjA
Član 125.
Fond vodi matičnu evidenciju o osiguranicima, obveznicima plaćanja doprinosa i korisnicima prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.
Član 126.
Matična evidencija se vodi po propisanim jedinstvenim metodološkim principima.
Podaci se preuzimaju, odnosno unose u matičnu evidenciju prema propisanom jedinstvenom kodeksu šifara.
Podaci se preuzimaju, odnosno unose u matičnu evidenciju u elektronskoj formi na osnovu službenih evidencija ministarstva nadležnog za poslove državne uprave i lokalne samouprave, Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja, Poreske uprave, Fonda, drugih državnih organa i organizacija i poslodavaca, kao i na osnovu javnih isprava i drugih dokaza zasnovanih na dokumentaciji i evidencijama koje se vode u skladu sa zakonom, dostavljenih u elektronskoj formi, putem sredstava za elektronsku obradu podataka ili na drugi način.
Akte iz st. 1. i 2. ovog člana donosi Vlada.
Član 127.
Fond automatski elektronskim putem iz službenih evidencija državnih organa i organizacija preuzima sledeće podatke:
1) jedinstveni matični broj građana, prezime i ime i istorijat promena tih podataka sa datumom promene, evidencioni broj za strane državljane, ime jednog roditelja, pol, promena pola, dan, mesec i godina rođenja, državljanstvo, dan, mesec i godina sklapanja, odnosno prestanka braka, dan, mesec i godina smrti;
2) opština, mesto i adresa prebivališta, odnosno boravišta, privremeni boravak u inostranstvu, istorijat prebivališta, odnosno boravišta sa datumom izvršenih prijava, posedovanje biometrijskih dokumenata;
3) istorijat radno-pravnog statusa lica, odnosno delatnosti kojima se fizička i pravna lica bave, poreski identifikacioni broj, visina prihoda po svim osnovima i uplaćenih doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, stanje duga na poreskim računima, o izmirenom poreskom dugu poreskog obveznika, privremeni prekid u poslovanju, sprečenost za rad i isplaćena davanja, povreda na radu i van rada, o posedu obradivog zemljišta i strukturi fondova koji su u vezi sa osnovom osiguranja, o članovima domaćinstva;
4) period nezaposlenosti, period primanja novčane, odnosno privremene naknade za vreme nezaposlenosti;
5) druge podatke koji su nesporno od uticaja na sticanje, korišćenje i prestanak prava.
Podaci se elektronski preuzimaju povezivanjem baza podataka službenih evidencija organa i organizacija iz stava 1. ovog člana, bez saglasnosti lica, a zaštita podataka se obezbeđuje u skladu sa zakonom i opštim aktom Fonda.
Član 128.
U matičnu evidenciju unose se podaci o:
1) osiguranicima;
2) korisnicima prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja;
3) obveznicima plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje.
Član 129.
U matičnu evidenciju unose se sledeći podaci o osiguranicima:
1) prezime i ime;
2) jedinstveni matični broj građana i poreski identifikacioni broj;
3) pol;
4) dan, mesec i godina rođenja;
5) zanimanje;
6) školska sprema;
7) osnov osiguranja;
8) datum sticanja i prestanka svojstva osiguranika;
8a) o mirovanju svojstva osiguranika poljoprivrednika, odnosno utvrđenim periodima mirovanja osiguranja;
9) o stažu osiguranja, zaradama, naknadama zarada, odnosno osnovicama osiguranja, ugovorenim naknadama i drugim naknadama koje služe za određivanje visine prava;
10) o broju meseci, odnosno dana provedenih na radu i broju meseci, odnosno dana za koje su isplaćene naknade;
11) o visini uplaćenog doprinosa;
12) da li je osiguranik korisnik penzije;
13) o obvezniku plaćanja doprinosa;
14) o penzijskom stažu - po vrstama;
15) o osiguranicima s telesnim oštećenjem od najmanje 70%, vojnim invalidima od prve do šeste grupe, civilnim invalidima rata od prve do šeste grupe, slepim licima i licima obolelim od distrofije ili srodnih mišićnih i neuromišićnih oboljenja, paraplegije, cerebralne i dečije paralize i multipleks skleroze.
Za osiguranike koji rade na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, u matičnoj evidenciji evidentiraju se podaci o stažu osiguranja, odnosno o vremenu provedenom na tim radnim mestima, odnosno poslovima i stepenu uvećanja staža, koji se za osiguranike iz člana 42. ovog zakona zamenjuje odgovarajućom šifrom.
Osiguranicima koji nemaju jedinstven matični broj građana fond određuje lični broj.
Član 130.
U matičnu evidenciju, pored podataka iz člana 129. stav 1. tač. 1)–4) ovog zakona, unose se i sledeći podaci o korisnicima prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja:
1) o vrsti penzije, odnosno novčane naknade;
2) o pravnom osnovu za utvrđivanje penzije, odnosno novčane naknade;
3) o datumu sticanja prava na penziju, odnosno novčanu naknadu i datumu početka isplate, obustave i ponovne isplate penzije, odnosno novčane naknade, kao i o pravnom osnovu za obustavu, odnosno ponovnu isplatu penzije, odnosno novčane naknade;
4) o invalidnosti, uzroku invalidnosti i dijagnozi;
5) o stepenu i uzroku telesnog oštećenja;
6) o iznosu penzije, odnosno novčane naknade na dan ostvarivanja prava;
7) o iznosu isplaćene penzije, odnosno novčane naknade;
8) o smrti korisnika prava.
U matičnu evidenciju unose se i podaci o srodstvu korisnika porodične penzije sa umrlim osiguranikom, odnosno korisnikom penzije po osnovu koga je ostvareno pravo na porodičnu penziju.
Član 130a
Korisniku prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja Fond izdaje penzionersku karticu.
Uslovi i način izdavanja i korišćenja, kao i izgled i sadržaj penzionerske kartice, utvrđuju se opštim aktom Fonda.
Penzionersku karticu iz stava 1. ovog člana izrađuje i štampa Narodna banka Srbije – Zavod za izradu novčanica i kovanog novca.
Član 131.
- brisan -
Član 132.
Fond utvrđuje u matičnoj evidenciji podatke o:
1) stažu osiguranja, zaradi, naknadi zarade, odnosno osnovici osiguranja i visini uplaćenog doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, kao i promeni navedenih podataka;
2) visini isplaćene ugovorene naknade, mesecu i godini za koju je isplaćena, osnovu za isplatu, visini uplaćenog doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje i stažu osiguranja po tom osnovu, datumu isplate ugovorene naknade i uplate doprinosa, kao i promeni navedenih podataka;
3) iznosu isplaćenih novčanih naknada po osnovu invalidskog osiguranja i promeni navedenog podatka;
4) penzijskom stažu;
5) penzijskom stažu navršenom u inostranstvu;
6) smrti korisnika prava.
Član 133.
- brisan -
Član 134.
Za tačnost podataka u evidenciji i dokumentaciji, odnosno javnoj ispravi na osnovu kojih se podaci unose u matičnu evidenciju, odgovorni su organi u čijoj nadležnosti je vođenje evidencije, odnosno izdavanje javne isprave.
Ukoliko postoji neslaganje podataka sadržanih u evidencijama, dokumentaciji i javnim ispravama iz stava 1. ovog člana, Fond je dužan da nakon provere podataka uvidom u evidencije, dokumentaciju i javne isprave, izvrši unos tačnog podatka u matičnu evidenciju nakon usaglašavanja podataka sa nadležnim organom, odnosno organizacijom.
Član 135.
- brisan -
Član 136.
- brisan -
Član 137.
Lice za koje obveznik podnošenja prijava nije podneo prijavu na osiguranje može podneti zahtev za utvrđivanje svojstva osiguranika.
Zahtev iz stava 1. ovog člana može podneti i obveznik podnošenja prijave.
Fond će pokrenuti postupak za utvrđivanje svojstva osiguranika kada prijava na osiguranje nije podnesena za lice koje ima pravo na penzijsko i invalidsko osiguranje.
U slučajevima iz st. 1. do 3. ovog člana fond donosi pismeno rešenje o utvrđivanju svojstva osiguranika i po pravnosnažnosti rešenja unosi prijavu na osiguranje u Jedinstvenu bazu Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja.
Izuzetno od stava 4. ovog člana, ukoliko se svojstvo osiguranika utvrđuje na osnovu odluke nadležnog organa, odnosno organizacije, na osnovu upisa u registar nadležnog organa, saveza, udruženja ili organizacije, ili na osnovu obavljanja ugovorenih poslova iz člana 11. stav 1. tač. 9) i 10) i člana 12. stav 1. tačka 3) Zakona, kao i u drugim slučajevima u kojima postoji kontinuitet osiguranja, Fond utvrđuje svojstvo osiguranika unošenjem prijave na osiguranje u Jedinstvenu bazu Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja, bez donošenja rešenja.
Odredbe st. 1. do 5. ovog člana primenjuju se i u slučaju odjave osiguranja.
Član 138.
Licu kome svojstvo osiguranika nije utvrđeno u rokovima određenim za podnošenje prijave na osiguranje, to svojstvo može se utvrditi najranije od 1. januara 1965. godine, na način utvrđen ovim zakonom i opštim aktom Fonda.
Na akt iz stava 1. ovog člana saglasnost daje Vlada.
Svojstvo osiguranika, osnov osiguranja, zarade, naknade, ugovorene naknade i visina uplaćenog doprinosa ne mogu se utvrđivati na osnovu izjava svedoka.
Član 139.
- brisan -
Član 140.
Svojstvo osiguranika, staž osiguranja, zarade, naknade zarade, osnovice osiguranja, odnosno ugovorene naknade koje se uzimaju za utvrđivanje visine prava, utvrđuje Fond.
Osiguraniku za koga je doprinos obračunat i uplaćen na osnovicu, zaradu ili deo zarade sa zakašnjenjem u tekućoj kalendarskoj godini za prethodnu ili neku drugu kalendarsku godinu u matičnu evidenciju za utvrđivanje godišnjeg ličnog koeficijenta za prethodnu ili neku raniju kalendarsku godinu unosi se osnovica za mesec za koji je doprinos plaćen, odnosno zarada ili deo zarade koja mu je pripadala za mesec za koji je doprinos plaćen.
Na način iz stava 2. ovog člana unosi se i iznos doprinosa.
Odredbe st. 2. i 3. ovog člana neće se primenjivati u slučaju kad je doprinos obračunat i plaćen na osnovicu, zaradu ili deo zarade zaključno sa 31. januarom tekuće godine za prethodnu godinu, odnosno u slučaju kada su isplaćena zarada ili deo zarade manji od zarade koja mu je pripadala za mesec za koji je doprinos plaćen.
Član 141.
- brisan -
Član 142.
Fond je dužan da osiguraniku, na njegov zahtev, izda uverenje o podacima unesenim u matičnu evidenciju o osiguranicima.
Uverenje iz stava 1. ovog člana ima svojstvo javne isprave.
Osiguranik ima pravo da zahteva da fond donese rešenje o podacima o osiguranju, penzijskom stažu, zaradama, naknadama zarade, odnosno osnovicama osiguranja, odnosno ugovorenim naknadama i drugim naknadama i visini uplaćenih doprinosa, unetim u matičnu evidenciju.
Fond je dužan da rešenje iz stava 3. ovog člana donese u roku od 15 dana od dana prijema zahteva.
Član 143.
Podaci uneti u matičnu evidenciju, na način utvrđen ovim zakonom, mogu se naknadno menjati u sledećim slučajevima:
1) ako nadležni organ naknadno, u propisanom postupku, utvrdi promenu podataka;
2) ako su podaci o osiguranju, penzijskom stažu, stažu osiguranja, zaradama, naknadama zarada, ugovorenim naknadama, odnosno osnovicama osiguranja koji služe za utvrđivanje visine prava, kao i podaci o visini uplaćenih doprinosa uneti u matičnu evidenciju na osnovu lažnih isprava;
3) ako se naknadno, proverom podataka ili na drugi način, utvrdi da su u matičnu evidenciju uneti netačni ili nepotpuni podaci.
Promena podataka unetih u matičnu evidenciju vrši se na osnovu odgovarajuće prijave promene podataka, po postupku utvrđenim ovim zakonom.
Pod promenom podataka u smislu st. 1. i 2. ovog člana smatra se i njihovo brisanje iz matične evidencije.
Član 144.
- brisan -
Član 145.
Fond je dužan da podatke iz člana 132. Zakona unese u matičnu evidenciju prema dinamici preuzimanja tih podataka od nadležnih organa i organizacija, a najkasnije do kraja februara tekuće godine za prethodnu godinu.
Član 146.
- brisan -
Član 147.
Podaci uneti u matičnu evidenciju na način propisan ovim zakonom čuvaju se u elektronskoj formi, u skladu sa zakonom.
Na zahtev osiguranika, Fond izdaje overen ispis podataka iz stava 1. ovog člana.
Član 148.
Uništavanje originalnih prijava na osnovu kojih su podaci uneti u matičnu evidenciju vrši stručna komisija koju obrazuje fond.
Član 149.
Podaci sadržani u matičnoj evidenciji koriste se i za statistička istraživanja.
Fond najmanje jednom godišnje, objavljuje podatke iz stava 1 ovog člana.
Podaci sadržani u matičnoj evidenciji dostavljaju se drugim državnim organima i organizacijama, odnosno organima lokalne samouprave, radi izvršavanja poverenih poslova na njihovo traženje, pravnim licima preko kojih se vrši isplata korisnicima, kao i pravnim licima za čiji račun se vrši obustava isplate penzije.
Zaštita podataka iz matične evidencije obezbeđuje se u skladu sa zakonom i uređuje opštim aktom Fonda.
XII. ORGANIZACIJA
Član 150.
Penzijsko i invalidsko osiguranje obezbeđuje i sprovodi fond.
Fond je pravno lice sa statusom organizacije za obavezno socijalno osiguranje u kome se ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja i obezbeđuju sredstva za ovo osiguranje.
Član 151.
Fond:
1) osigurava na penzijsko i invalidsko osiguranje lica koja se uključuju u ovo osiguranje;
2) - prestala da važi -
3) utvrđuje osnovice za plaćanje doprinosa u skladu sa ovim zakonom;
4) obezbeđuje namensko i ekonomično korišćenje sredstava, stvara rezerve za osiguranje i stara se o uvećanju sredstava na ekonomskim osnovama;
5) obezbeđuje neposredno, efikasno, racionalno i zakonito ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja i organizuje obavljanje poslova za sprovođenje osiguranja;
6) vrši proveru tačnosti svih podataka iz službenih evidencija Fonda od značaja za sticanje, korišćenje i prestanak prava;
7) organizuje i sprovodi penzijsko i invalidsko osiguranje, u skladu sa zakonom;
8) obavlja druge poslove, u skladu sa zakonom i statutom fonda.
Tačnost podataka iz stava 1. tačka 6) ovog člana proverava se pribavljanjem podataka neposredno od vlasnika (imaoca) podataka, povezivanjem službenih evidencija, odnosno elektronskom razmenom podataka sa državnim organima i organizacijama koje njima raspolažu.
Član 152.
Prava iz člana 150. ovog zakona ostvaruju se i obezbeđuju u fondu.
Pokrajinski fond za penzijsko i invalidsko osiguranje, kao organizaciona jedinica fonda iz stava 1. ovog člana, pored poslova utvrđenih statutom fonda obavlja i:
1) pripremu i izradu materijala za pregovore sa inostranim nosiocima penzijskog i invalidskog osiguranja;
2) poslove dijagnostike radi provere medicinske dokumentacije;
3) poslove u vezi sa stažom osiguranja sa uvećanim trajanjem;
4) poslove u vezi sa obezbeđivanjem društvenog standarda korisnika prava;
5) vrši statistička i druga istraživanja u oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja;
6) ostvaruje saradnju sa nadležnim pokrajinskim organom, naročito u pogledu razmene podataka i iskustava, kao i sa savezom penzionera i savezima sindikata obrazovanim na nivou autonomne pokrajine.
Član 153.
Fondom iz člana 152. stav 1. upravljaju predstavnici osiguranika, poslodavaca i korisnika prava.
Član 154.
Organi fonda su upravni odbor i direktor.
Član 155.
Upravni odbor fonda ima sedam članova, koje imenuje i razrešava Vlada Republike Srbije i to:
1) četiri člana na predlog ministra nadležnog za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministra nadležnog za poslove finansija;
2) jednog člana iz reda osiguranika, na predlog reprezentativnog sindikata osnovanog na nivou Republike, u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad, koji ima najveći broj članova;
3) jednog člana iz reda poslodavaca, na predlog reprezentativnog udruženja poslodavaca osnovanog na nivou Republike, u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad, koje ima najveći broj članova;
4) jednog člana iz reda korisnika prava, na predlog saveza penzionera osnovanog na nivou Republike, koje ima najveći broj članova. Savez penzionera podnosi dokaz o broju registrovanih članova ministarstvu nadležnom za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja, u skladu sa aktom koji donosi ministar.
Čl. 156. i 157.
- brisani -
Član 158.
Članovi upravnog odbora imenuju se na vreme od četiri godine.
Predsednika i zamenika predsednika upravnog odbora bira i razrešava upravni odbor na dve godine.
Član 159.
Način rada, kao i druga pitanja od značaja za rad upravnog odbora uređuju se statutom i opštim aktom fonda.
Član 160.
Upravni odbor:
1) donosi statut i druge opšte akte fonda;
2) donosi akt o organizaciji fonda, u skladu sa statutom fonda, kao i druge akte u skladu sa ovim zakonom;
3) utvrđuje osnovice za plaćanje doprinosa za pojedine kategorije osiguranika, uz saglasnost Vlade Republike Srbije;
4) - prestala da važi -
5) donosi finansijski plan i završni račun fonda;
5a) usvaja izveštaj o radu i izveštaj o finansijskom poslovanju;
6) donosi srednjoročne i godišnje programe rada;
7) odlučuje o poslovanju fonda;
8) sprovodi konkurs (oglas) o imenovanju direktora fonda;
9) odlučuje o drugim pitanjima i obavlja druge poslove, u skladu sa zakonom i statutom fonda.
Vlada Republike Srbije daje saglasnost na statut fonda i godišnji program rada fonda.
Akte iz stava 1. tačka 5) ovog člana, fond dostavlja u postupku i na način utvrđen propisima kojima se uređuje budžetski sistem.
Akti iz stava 1. tač. 1) do 5) ovog člana, objavljuju se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Upravni odbor podnosi Vladi izveštaj o radu i izveštaj o finansijskom poslovanju Fonda za prethodnu godinu najkasnije mesec dana od dana donošenja odluke o završnom računu.
Član 161.
- brisan -
Čl. 162. i 163.
- brisani -
Čl. 164 - 166.
- brisani -
Član 167.
Direktor fonda:
1) organizuje rad i poslovanje u fondu i odgovara za zakonitost rada u fondu;
2) predstavlja i zastupa fond;
3) izvršava odluke upravnog odbora fonda;
4) donosi akt o organizaciji i sistematizaciji zaposlenih u fondu, uz saglasnost upravnog odbora;
5) rukovodi radom zaposlenih u fondu;
6) vrši druge poslove u skladu sa zakonom i statutom fonda.
Direktora fonda, po sprovedenom konkursu imenuje upravni odbor fonda, uz prethodnu saglasnost Vlade Republike Srbije, na period od četiri godine, a direktora pokrajinskog fonda imenuje Upravni odbor republičkog fonda na predlog nadležnog organa autonomne pokrajine.
Direktor fonda istovremeno je i direktor stručne službe fonda, a direktor pokrajinskog fonda je istovremeno direktor stručne službe pokrajinskog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje.
Direktor pokrajinskog fonda učestvuje u radu Upravnog odbora republičkog fonda, bez prava odlučivanja.
Direktor pokrajinskog fonda imenuje direktore filijala republičkog fonda koje su obrazovane na teritoriji autonomne pokrajine.
Član 168.
Upravne, analitičke, finansijske, administrativne, tehničke i druge poslove utvrđene zakonom, statutom i drugim aktima fonda obavljaju zaposleni u fondu koji čine stručnu službu fonda.
Fond može ugovoriti da poslove iz stava 1. ovog člana, u celini ili delimično, obavlja druga organizacija, odnosno organ.
Zaposleni u Fondu ostvaruju prava i obaveze iz radnog odnosa u skladu sa zakonom.
Zaposleni u Fondu imaju službenu legitimaciju kojom dokazuju svoje službeno svojstvo i identitet.
Uslovi i način izdavanja i korišćenja, kao i izgled i sadržaj službene legitimacije, utvrđuju se opštim aktom Fonda.
Službenu legitimaciju iz stava 4. ovog člana izrađuje i štampa Narodna banka Srbije – Zavod za izradu novčanica i kovanog novca.
XIII. FINANSIRANjE
Član 169.
Prihod i primanja fonda čine sredstva:
1) doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje;
2) za penzijsko i invalidsko osiguranje koje se u slučajevima i pod uslovima utvrđenim zakonom obezbeđuju u budžetu;
3) od imovine kojom raspolaže fond;
4) od kamata ostvarenih plasmanom sopstvenih prihoda fonda, u skladu sa zakonom, poslovnom bankarstvu, na tržištu novca ili kupovinom obveznica čiji emitent je država;
5) subvencija i donacija;
6) ostvarena prodajom društvenog kapitala, društvenih i javnih preduzeća ili njihovih delova, u skladu sa zakonom;
7) dividende na akcije po osnovu ranijih ulaganja sredstava za penzijsko i invalidsko osiguranje, u skladu sa zakonom;
7a) budžeta za obaveze Republike Srbije utvrđene zakonom;
8) iz drugih izvora.
Pokrajinski fond u skladu sa zakonom i statutom, ima podračun preko koga se vrše uplate i isplate sredstava republičkog fonda na teritoriji autonomne pokrajine.
Član 170.
- prestao da važi -
Član 171.
Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje koriste se samo za namene određene zakonom, i to za:
1) isplatu penzija i novčanih naknada iz penzijskog i invalidskog osiguranja;
2) tekuće rashode, izdatke za nefinansijsku imovinu i otplatu glavnice i nabavku finansijske imovine;
3) druge obaveze utvrđene zakonom.
Sredstva fonda mogu se, u skladu sa aktom fonda, koristiti za društveni standard korisnika penzija, najviše do 0,15% ukupnih prihoda fonda po osnovu doprinosa.
Sredstva Fonda mogu se izuzetno koristiti i za isplatu novčane pomoći korisnicima penzije kada je takva pomoć potrebna velikom broju korisnika.
Isplata novčane pomoći iz stava 3. ovog člana vrši se u iznosu koji utvrdi Vlada, vodeći računa o bilansnim mogućnostima Fonda.
Napomena Redakcije. ova verzija člana se primenjuje od 1.1.2024. godine.
Član 172.
Sopstveni prihodi fonda koji ostaju po izmirenju obaveza iz člana 171. ovog zakona koriste se za ulaganja u hartije od vrednosti, za plasman kod poslovnih banaka i druge namene, radi ostvarivanja dobiti.
Član 173.
Republika je garant za obaveze fonda za ostvarivanje prava po osnovu obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja (državna garancija).
Član 174.
Doprinos plaća i osiguranik koji ostvaruje ugovorenu naknadu po osnovu ugovora iz člana 12. stav 1. tačka 3) ovog zakona i kada nema svojstva osiguranika po tom osnovu.
Doprinos plaća i osiguranik zaposleni koji obavlja poslove iz člana 12. stav 1. tač. 1) do 3) ovog zakona i poslove po osnovu ugovora o dopunskom radu, predviđenim posebnim zakonom.
Čl. 175 - 182.
- prestali da važe -
Član 183.
- brisan -
Čl. 184 - 190.
- prestali da važe -
Član 191.
Osiguranik zaposleni koji obavlja poslove iz člana 12. stav 1. tač. 1) do 3) ovog zakona, obveznik je uplate doprinosa na osnovice koje se ovim zakonom utvrđuju za osiguranike samostalnih delatnosti iz člana 12. stav 1. tač. 1) do 3) ovog zakona.
Osnovica iz stava 1. ovog člana, zajedno sa osnovicom koju čini zarada odnosno najniža osnovica, ne može biti viša od petostrukog iznosa prosečne zarade u Republici na godišnjem nivou, prema podacima koje objavljuje republički organ nadležan za poslove statistike.
Utvrđivanje i naplatu doprinosa za osiguranike zaposlene koje obavljaju i poslove iz člana 12. stav 1. tač. 1) i 2) ovog zakona, vrši organ nadležan za poslove voženja poreskog postupka, u skladu sa zakonom kojim se uređuje poreski postupak.
Član 191a
„Na osiguranike iz člana 12. stav 1. tačka 3a) ovog zakona, u pogledu obaveze plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, rokova i obaveze dostavljanja prijava, primenjuju se propisi kojima se uređuju poreski postupak i poreska administracija, porez na dohodak građana, doprinosi za obavezno socijalno osiguranje i drugi propisi u nadležnosti ministarstva nadležnog za poslove finansija.
Čl. 192 - 194.
- prestali da važe -
Član 195.
Osnovicu na koju se plaća doprinos za osiguranike samostalnih delatnosti iz člana 12. stav 1. tačka 3) ovog zakona čini ugovorena naknada na koju se plaća porez u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana.
Osnovicu na koju se plaća doprinos za osiguranike zaposlene koji obavljaju poslove po osnovu ugovora o dopunskom radu, u skladu sa posebnim zakonom, čini ugovorena naknada na koju se plaća porez u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana.
Osnovica iz stava 1. ovog člana ne može biti veća od petostrukog iznosa prosečne zarade po zaposlenom u Republici na godišnjem nivou, prema podacima koje objavljuje republički organ nadležan za poslove statistike.
Osnovicu na koju se obračunava i plaća doprinos za osiguranike zaposlene i osiguranike samostalnih delatnosti, koji obavljaju i poslove po osnovu ugovora iz člana 12. stav 1. tačka 3), čini i ugovorena naknada, koja zajedno sa zaradom i drugom osnovicom, odnosno najnižom osnovicom, ne može biti veća od petostrukog iznosa prosečne zarade po zaposlenom u Republici na godišnjem nivou, prema podacima koje objavljuje republički organ nadležan za poslove statistike.
Čl. 196 - 200.
- prestali da važe -
Član 201.
Doprinos za osiguranike zaposlene koji ostvaruju prihod, odnosno dobit po osnovu obavljanja samostalne delatnosti, izuzev osiguranika iz člana 12. stav 1. tačka 3), plaća sam osiguranik, na isti način i u istim rokovima kao i osiguranik samostalnih delatnosti.
Doprinos za osiguranike, koji ostvaruju ugovorenu naknadu za obavljanje poslova iz člana 12. stav 1. tačka 3) ovog zakona, obračunava i uplaćuje isplatilac ugovorene naknade na teret osiguranika, prilikom isplate ugovorene naknade.
Čl. 202 - 203.
- prestali da važe -
Član 204.
- brisan -
Član 205.
- prestao da važi -
Član 206.
Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje za povećane obaveze koje nastaju usled sticanja i ostvarivanja prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja pod posebnim uslovima za određene kategorije osiguranika, utvrđene ovim zakonom, za staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem za osiguranike iz člana 58. ovog zakona, kao i za povećane obaveze koje nastaju priznavanjem posebnog staža iz člana 60. ovog zakona, obezbeđuju se u budžetu.
Član 207.
Razlika između penzije utvrđene primenom člana 79. ovog zakona i penzije utvrđene primenom opštih odredaba ovog zakona (čl. 61. do 70), kao i ceo iznos penzije određene osiguraniku koji ne ispunjava uslove za sticanje prava na penziju utvrđene u članu 19. ovog zakona, obezbeđuje se u budžetu.
Sredstva za pokriće razlike između najnižeg iznosa penzije utvrđene primenom člana 76. ovog zakona i iznosa penzije koja bi osiguraniku pripadala bez njegove primene obezbeđuju se u budžetu Republike.
XIIIa Novčani iznos kao uvećanje uz penziju
Član 207a
U uslovima postojanja fiskalnog prostora, korisnicima starosne, prevremene starosne, invalidske i porodične penzije mogu se povećati primanja, isplatom novčanog iznosa kao uvećanja uz penziju, u zavisnosti od ekonomskih kretanja i finansijskih mogućnosti budžeta Republike Srbije, s tim što sredstva za ove namene ne mogu biti viša od 0,3% BDP na godišnjem nivou.
Uslovi, visina, obuhvat korisnika penzija i dinamika isplate novčanog iznosa iz stava 1. ovog člana utvrđuju se aktom Vlade.
Sredstva za isplatu novčanog iznosa iz stava 1. ovog člana, obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije.
Novčani iznos iz stava 1. ovog člana, obračunava i isplaćuje Fond uz penziju i to se posebno iskazuje.
XIV. NAKNADA ŠTETE
Član 208.
Naknada štete pričinjene fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši se po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drugačije uređeno.
Ukoliko se Fond i korisnik ne sporazumeju o načinu povraćaja preplaćenog iznosa penzije, Fond donosi rešenje o obavezi povraćaja više isplaćenog iznosa obustavom do 1/3 mesečnog iznosa penzije, sve dok se na taj način dug po ovom osnovu ne izmiri.
Fond ima pravo da zahteva naknadu pričinjene štete od lica koje je prouzrokovalo invalidnost, telesno oštećenje, potrebu za pomoći i negom drugog lica ili smrt osiguranika ako je, po tom osnovu ostvareno pravo iz penzijskog i invalidskog osiguranja.
Fond je dužan da zahteva naknadu štete od poslodavca ukoliko je do povrede na radu, odnosno profesionalne bolesti došlo nepreduzimanjem odgovarajućih mera bezbednosti i zaštite zdravlja na radu, u skladu sa propisima o radu.
Pri utvrđivanju visine štete ne uzimaju se u obzir iznos uplaćenog doprinosa za to osiguranje, niti dužina navršenog penzijskog staža.
Član 209.
Zahtevom za naknadu štete može se obuhvatiti ukupan iznos štete ili iznos dela štete koji se odnosi na određeni protekli period.
Fond može zahtevati da se šteta koja je prouzrokovala obavezu plaćanja invalidske ili porodične penzije, kao i drugog trajnog novčanog primanja nadoknadi jednokratnim iznosom u celini.
Iznos iz stava 2. ovog člana obračunava se prema visini priznate penzije i drugog trajnog novčanog primanja, kao i prema očekivanom prosečnom vremenu korišćenja tih prava.
Član 210.
Fond ima pravo da zahteva naknadu štete i neposredno od zajednice osiguranja imovine i lica nastale upotrebom motornog vozila.
XV. VRŠENjE NADZORA
Član 211.
Nadzor nad izvršavanjem ovog zakona vrše nadležni organi.
Nadzor nad zakonitošću rada i akata fonda vrši ministarstvo nadležno za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.
XVI. KAZNENE ODREDBE
Član 212.
Novčanom kaznom od 2.500 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj korisnik prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koji ne prijavi, odnosno neblagovremeno prijavi promenu koja je od uticaja na pravo, odnosno obim korišćenja tog prava (član 88. stav 3).
Član 213.
- brisan -
Član 214.
- brisan -
Član 215.
Novčanom kaznom od 10.000 do 800.000 dinara kazniće se za prekršaj fond ako u matičnu evidenciju ne unese podatke u rokovima iz člana 145. ovog zakona.
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u fondu novčanom kaznom od 2.500 do 50.000 dinara.
Članovi 216. i 217.
- prestali da važe -
XVII. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 218.
Korisnici prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koji su, do dana stupanja na snagu ovog zakona, ta prava ostvarili po propisima koji su bili na snazi do tog dana a koja su utvrđena ovim zakonom, imaju ta prava i posle tog dana, u skladu sa propisima koji su važili do početka primene ovog zakona.
Korisnici prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koji su ta prava ostvarili po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, do dana stupanja na snagu ovog zakona a koja nisu utvrđena ovim zakonom, koriste ih pod uslovima, u obimu i na način utvrđen ovim zakonom.
Izuzetno od st. 1. i 2. ovog člana osiguranicima odnosno licima koja ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja u 2003. godini a do dana stupanja na snagu ovog zakona, visina prava određuje se na isti način kao i korisnicima koji su prava ostvarili u 2002. godini.
Član 219.
Izuzetno od člana 14. stav 4. ovog zakona na zahtev osiguranika poljoprivrednika koji nije uplatio ceo ili deo dospelog doprinosa počev od 1. januara 1996. godine do dana stupanja na snagu ovog zakona, odnosno na zahtev člana njegove porodice, period mirovanja osiguranja može se utvrditi i u neprekidnom trajanju, bez utvrđivanja razloga za mirovanje predviđenim ovim zakonom.
Na zahtev lica iz stava 1. ovog člana, za period mirovanja osiguranja ili za deo tog perioda može se uplatiti doprinos na važeću osnovicu u momentu uplate doprinosa u skladu sa zakonom.
Član 220.
- brisan -
Član 221.
Postupak za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, odnosno za utvrđivanje penzijskog staža, pokrenut do dana stupanja na snagu ovog zakona, okončaće se pod uslovima i na način predviđenim propisima koji su bili na snazi u vreme pokretanja postupka, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Član 222.
Penzijski staž u smislu ovog zakona, na osnovu koga se stiču i ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja obuhvata i vreme navršeno do dana početka primene ovog zakona koje je priznato u penzijski staž prema propisima koji su bili na snazi do tog dana.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, licima koja su ostvarila pravo na produženo osiguranje po propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona, staž koji je ostvaren po tom osnovu i za koji su plaćeni doprinosi, priznaje se za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja po odredbama ovog zakona.
Član 223.
Korisniku prava na privremenu naknadu po osnovu II i III kategorije invalidnosti, odnosno preostale radne sposobnosti, koji nije zaposlen, vrši se prevođenje privremene naknade u invalidsku penziju, u iznosu od 50% invalidske penzije, određene u skladu sa odredbama ovog zakona.
Ukoliko je invalidska penzija iz stava 1. ovog člana manja od zatečenog iznosa privremene naknade, korisnik prava zadržava zatečeni iznos naknade, sve dok se usklađivanjem ovaj iznos ne izjednači sa visinom invalidske penzije određene u skladu sa stavom 1. ovog člana.
Član 224.
Korisnik prava na naknadu zbog rada sa skraćenim radnim vremenom (II kategorije invalidnosti), naknade zbog manje zarade na drugom odgovarajućem poslu (III kategorije invalidnosti), naknade po osnovu preostale radne sposobnosti, naknade po osnovu raspoređivanja na drugi odgovarajući posao i opasnosti od nastanka invalidnosti koji je zaposlen, zadržava iznos naknade koju koristi na dan stupanja na snagu ovog zakona, s tim što ona ne može biti veća od 50% iznosa prosečne zarade po zaposlenom u Republici u 2002. godini koji objavljuje organ nadležan za poslove statistike.
Naknade iz stava 1. ovog člana usklađuju se na način predviđen za usklađivanje penzija.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, korisniku kome je iznos naknade veći od iznosa prosečne zarade iz stava 1. ovog člana, naknada se ne usklađuje sve dok se ne izjednači sa iznosom prosečne zarade iz stava 1. ovog člana.
Član 225.
Korisniku prava po osnovu II i III kategorije invalidnosti, preostale radne sposobnosti, koji je to pravo ostvario do dana stupanja na snagu ovog zakona, a kome nezavisno od njegove volje odnosno bez njegove krivice prestane svojstvo osiguranika, određuje se invalidska penzija iz člana 223. ovog zakona, po proteku vremena za koje mu pripada pravo na novčanu naknadu u skladu sa propisima o zapošljavanju.
Član 226.
Korisniku invalidske penzije iz čl. 223. i 225. ovog zakona koji postane osiguranik, u skladu sa odredbama ovog zakona, obustavlja se isplata penzije za vreme osiguranja.
Isplata penzije iz stava 1. ovog člana nastavlja se po prestanku ponovnog osiguranja ako je to osiguranje prestalo nezavisno od volje osiguranika odnosno bez njegove krivice.
Član 227.
Pravo na invalidsku penziju iz čl. 223. i 225. ovog zakona i pravo na naknadu iz člana 224. ovog zakona, prestaje danom ispunjenja uslova za sticanje prava na starosnu penziju, prevremenu starosnu penziju odnosno invalidsku penziju, u skladu sa ovim zakonom.
Član 228.
Za određivanje penzije iz člana 223. ovog zakona, uzima se penzijski staž navršen do dana stupanja na snagu ovog zakona, kao i zarade, osnovice osiguranja i naknade, odnosno osnovice od kojih su određene naknade ostvarene do tog dana.
Član 229.
Korisnicima prava iz člana 223. ovog zakona, staž osiguranja računa se po odredbama ovog zakona.
Korisnicima naknade iz člana 224. ovog zakona, u matičnu evidenciju se pored zarade, odnosno osnovice osiguranja i naknade zarade, unosi i isplaćena naknada.
Član 230.
Korisnik invalidske penzije iz člana 223. ovog zakona kod ostvarivanja prava na starosnu, prevremenu starosnu penziju ili invalidsku penziju ima pravo na ponovno određivanje penzije, shodno odredbama člana 121. stav 1. ovog zakona, ako je to za njega povoljnije.
Član 231.
Izuzetno od člana 79. ovog zakona, do 31. decembra 2009. godine, osiguraniku iz čl. 42. i 43. ovog zakona ako je to za njega povoljnije, starosna odnosno invalidska penzija određuje se od penzijskog osnova koji predstavlja njegov prosečni mesečni iznos zarade odnosno naknade zarade ostvarene u kalendarskoj godini koja prethodi godini ostvarivanja prava.
Od osnova iz stava 1. ovog člana, osiguraniku pripada starosna penzija koja za 20 godina penzijskog staža, iznosi 55% (muškarac), odnosno 57,5% (žena) od penzijskog osnova i povećava se po 2,5% od penzijskog osnova za svaku dalju navršenu godinu do navršenih 30 godina penzijskog staža. Za svaku navršenu godinu preko 30 godina penzijskog staža penzija se povećava po 0,5% od penzijskog osnova, s tim što ne može iznositi više od 85% od penzijskog osnova.
Ako osiguranik iz stava 1. ovog člana u vršenju ili povodom vršenja službenih zadataka izgubi život odnosno kod koga nastane invalidnost po osnovu koje stekne pravo na invalidsku penziju, penzija se određuje od penzijskog osnova utvrđenog u stavu 1. ovog člana.
Zarada u smislu stava 1. ovog člana jeste zarada umanjena za plaćene poreze i doprinose.
Prilikom određivanja penzije iz st. 1. do 3. ovog člana, vrši se prethodno usklađivanje penzije, počev od 1. januara godine u kojoj osiguranik ostvaruje pravo na penziju na način na koji se usklađuje penzija u prethodnoj godini, u skladu sa ovim zakonom.
Član 232.
Podaci o zaradi za 2002. godinu unose se u matičnu evidenciju na osnovu podataka o zaradi umanjenoj za plaćene poreze i doprinose.
Član 233.
Lice koje je svojstvo osiguranika imalo po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona, kao i članovi njegove porodice i članovi porodice korisnika prava po tim propisima, prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruju pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Član 234.
Korisnicima prava borcima narodnooslobodilačkog rata, učesnicima španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine, učesnicima narodnooslobodilačkog pokreta Grčke, kao i članovima njihovih porodica, usklađivanje visine prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši se po odredbama ovog zakona.
Član 235.
Republika obezbeđuje sredstva za prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koja su ostvarena pod povoljnijim uslovima u odnosu na uslove utvrđene ovim zakonom, a koja su ostvarena po propisima Republike koji su bili na snazi do dana početka primene ovog zakona.
Republika obezbeđuje i sredstva za prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja za koja su ranijim propisima Republike bile utvrđene obaveze Republike.
Sredstva za pokriće obaveza fonda nastalih zbog ostvarivanja i korišćenje prava na penziju pod posebnim uslovima utvrđenim propisima Savezne Republike Jugoslavije koji su se primenjivali do dana stupanja na snagu ovog zakona obezbeđuju se na način utvrđen tim propisima, dok se sporazumom između Srbije i Crne Gore drugačije ne uredi.
Član 236.
Izuzetno od odredbe člana 63. ovog zakona za utvrđivanje visine prava na uzimaju se zarade, naknade i osnovice osiguranja iz 1993. godine.
Član 237.
Odredbe člana 86. ovog zakona primenjivaće se i na penzije ostvarene do dana stupanja na snagu ovog zakona, po osnovu staža osiguranja navršenog, odnosno utvrđenog posle 1. januara 1963. godine.
Član 238.
Matična evidencija ustrojena i vođena na način utvrđen propisima koji su se primenjivali do dana stupanja na snagu ovog zakona, od dana stupanja na snagu ovog zakona vodi se na način utvrđen ovim zakonom.
Podaci o penzijskom stažu koji je osiguranik navršio do 31. decembra 1969. godine i o posebnom stažu navršenom posle tog dana, kao i podaci o promenama tih podataka, unose se u matičnu evidenciju o osiguranicima na osnovu prijave podataka o penzijskom stažu.
Podaci o penzijskom stažu koji je osiguranik iz člana 43. ovog zakona navršio do 31. decembra 1995. godine, kao i podaci o promenama tih podataka, unose se u matičnu evidenciju o osiguranicima na osnovu prijave podataka o penzijskom stažu.
Izuzetno od odredaba člana 129. ovog zakona, za potrebe korišćenja i obrade podataka unetih u matičnu evidenciju po ličnom broju osiguranika koristiće se i dalje lični broj osiguranika.
Član 239.
Propisi za izvršavanje ovog zakona doneće se u sledećim rokovima:
1) u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, akta iz čl. 93. do 96. i čl. 184. i 202;
2) u roku od tri meseca od dana stupanja na snagu ovog zakona, akta iz čl. 98. do 100. i člana 159;
3) u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, akta iz čl. 24, 38, 56, i 126.
Član 240.
Rešenja kojima su, do dana stupanja na snagu ovog zakona, priznata prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ili kojima je utvrđen penzijski staž, a kojima je očigledno povređen materijalni zakon, mogu se ukinuti po pravu nadzora i po proteku roka utvrđenog zakonom kojim je uređen opšti upravni postupak, u roku od pet godina od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Nalazi i mišljenja organa veštačenja na osnovu kojih su, do dana stupanja na snagu ovog zakona, priznata prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja po osnovu invalidnosti, mogu se preispitivati po službenoj dužnosti u roku od pet godina od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 241.
Osiguraniku koji je, do dana stupanja na snagu ovog zakona, radio na radnim mestima odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa s uvećanim trajanjem na osnovu propisa koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona, taj staž se računa za ispunjavanje uslova, u skladu sa zakonom koji je važio u periodu kada je navršen.
Član 242.
Na rad fonda ne primenjuju se propisi o javnim službama.
Član 243.
U matičnu evidenciju osiguranika unose se podaci o invalidima rada - korisnicima prava po osnovu preostale radne sposobnosti i opasnosti od nastanka invalidnosti, na način predviđen propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona, ako ovim zakonom nije drugačije uređeno.
Član 244.
- brisan -
Član 245.
- brisan -
Član 246.
Izuzetno od člana 17. ovog zakona, prava za slučaj invalidnosti i telesnog oštećenja prouzrokovanih povredom na radu ili profesionalnom bolešću ostvaruju lica koja, u skladu sa zakonom, obavljaju određene poslove po osnovu ugovora o dopunskom radu ili ugovora o delu, dok ne steknu svojstvo osiguranika u skladu sa odredbama ovog zakona.
Član 247.
Odredbe člana 104. st. 1. do 3. ne primenjuju se u postupku rešavanja predloga za ponavljanje postupka za utvrđivanje posebnog staža iz narodnooslobodilačkog rata podnetih posle 30. juna 1983. godine.
Član 248.
Dobrovoljnim penzijskim i invalidskim osiguranjem iz člana 16. ovog zakona mogu se baviti samo pravna lica koja ispunjavaju uslove propisane posebnim zakonom kojim se uređuje dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje, kao i organizacija i poslovanje investicionih fondova koji sprovode dobrovoljno penzijsko i invalidsko osiguranje.
Član 249.
Nominalni iznos vrednosti opšteg boda, iz člana 70. st. 1. do 3. ovog zakona utvrđuje Vlada Republike Srbije.
Nominalni iznos vrednosti opšteg boda, iz stava 1. ovog člana, objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Član 250.
Iznosi najniže penzije odnosno naknada iz čl. 74, 76. i 244. ovog zakona koje imaju zatečeni korisnici u Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih predstavljaju usklađene iznose najniže penzije odnosno naknada korisnika koji su to pravo ostvarili u 2002. godini, na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Član 251.
Osnovice koje su se za osiguranike zaposlene primenjivale u decembru 2002. godine, prema propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona, primenjivaće se do utvrđivanja najnižih osnovica iz člana 182. stav 2. ovog zakona.
Najniže osnovice iz stava 1. ovog člana utvrdiće se na osnovu podataka organa nadležnog za poslove statistike o prosečnoj zaradi po zaposlenom u Republici za prvi kvartal 2003. godine.
Član 252.
Osnovica na koju se plaća doprinos za osiguranika poljoprivrednika za 2003. godinu jeste najniža osnovica osiguranja za osiguranike zaposlene sa I i II stepenom stručne spreme, utvrđena za decembar 2002. godine, u skladu sa propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju koji su se primenjivali do dana stupanja na snagu ovog zakona.
Osnovicu iz stava 1. ovog člana objaviće fond.
Izuzetno od člana 205. ovog zakona, doprinos utvrđen za osiguranika poljoprivrednika za 2003. godinu dospeva za plaćanje:
1) 15. maja za prvo tromesečje;
2) 15. septembra za drugo i treće tromesečje;
3) 15. novembra za četvrto tromesečje.
Član 253.
Osiguranicima samostalnih delatnosti, doprinos koji su u toku 2002. godine akontaciono plaćali na zaradu, predstavlja konačan obračun doprinosa za 2002. godinu.
Osiguranicima samostalnih delatnosti koji su doprinos u toku 2002. godine plaćali na paušalni prihod i procenjenu najnižu osnovicu osiguranja za period jun-decembar 2002. godine, konačan obračun doprinosa za tu godinu, vrši se na najnižu osnovicu osiguranja ako razlika između najniže osnovice i procenjene osnovice iznosi do 3%.
Ako je razlika iz stava 2. ovog člana veća od 3%, konačan obračun doprinosa za tu godinu biće akontativno plaćen doprinos na procenjene osnovice, uvećan za 3%.
Osiguranicima poljoprivrednicima akontaciono utvrđen doprinos za 2002. godinu predstavlja konačan obračun doprinosa i konačnu obavezu za 2002. godinu.
Član 254.
Prava za slučaj invalidnosti i telesnog oštećenja ostvaruju lica koja pretrpe povredu na radu učestvujući:
1) u akcijama spasavanja ili odbrane od elementarnih nepogoda ili nesreća;
2) u vojnoj vežbi ili u vršenju drugih obaveza iz oblasti odbrane zemlje utvrđenih zakonom;
3) na radnom kampu ili takmičenju (proizvodnom, sportskom i dr.);
4) na drugim poslovima i zadacima za koje je zakonom utvrđeno da su od opšteg interesa.
Prava iz stava 1. ovog člana, ostvarivaće se u fondu, dok se ostvarivanje ovih prava ne uredi drugim propisima.
Član 255.
Svojstvo osiguranika iz člana 15. ovog zakona, može se izuzetno steći i pre početka primene ovog zakona, na osnovu podnetog zahteva, a najranije od 1. januara 1999. godine.
Osnovicu na koju se plaća doprinos je osnovica koja važi za osiguranike iz člana 15. u momentu uplate doprinosa, a u prijave podataka za matičnu evidenciju se unose najniže osnovice koje su važile u periodu za koji se doprinos plaća.
Zahtev iz stava 1. ovog člana može se podneti u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
U rokovima iz st. 1. i 2. zahtev za uplatu neuplaćenih doprinosa mogu podneti i drugi osiguranici.
Član 256.
- brisan -
Član 257.
Korisniku penzije koji ispunjava uslove iz člana 121. stav 1. za ponovo određivanje penzije a kome je visina prava određena po propisima koji su se primenjivali do dana stupanja na snagu ovog zakona, radi ponovnog određivanja visine penzije zatečeni nominalni iznos penzije prethodno se svodi na lične bodove korisnika.
Svođenje iz stava 1. vrši se tako što se iznos penzije na dan podnošenja zahteva deli sa usklađenom vrednošću opšteg boda.
Lični bodovi iz stava 1. ovog člana koriguju se naknadno ostvarenim stažom osiguranja, zaradama, naknadama zarade, kao i osnovicama osiguranja i ugovorenim naknadama na koji je plaćen doprinos, a u skladu sa odredbama ovog zakona.
Lični bodovi utvrđeni na način iz stava 3. ovog člana jesu osnov za određivanje novog iznosa penzije u skladu sa ovim zakonom.
Korisniku prava iz stava 1. utvrđuje se povoljniji iznos penzije.
Član 258.
- brisan -
Član 259.
Korisnicima penzije koji su pravo na penziju ostvarili u republikama Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije koje nisu u sastavu Savezne Republike Jugoslavije, a koji imaju prebivalište na teritoriji Republike, fond će isplaćivati akontaciju penzije, u skladu s aktom Vlade Republike Srbije, ako im organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje kod kojih su ostvarili pravo na penziju ne isplaćuju penzije.
Član 260.
Odredba člana 121. stav 1. ovog zakona odnosi se i na korisnike koji su pravo na penziju ostvarili do dana početka primene ovog zakona.
Član 261.
Nadležni poreski organ će u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona preuzeti od fonda sve predmete i rešenja u vezi sa kojima je fond u skladu sa članom 140. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik RS", br. 52/96, 46/98, 29/2001 i 80/2002) započeo, vodio ili okončao postupak naplate doprinosa.
Rešenja po kojima je pokrenut upravni spor i predmete o kojima se vodi upravni spor fond će predati nadležnom poreskom organu u roku od 10 dana od dana prijema presude, zajedno sa tom presudom.
U slučajevima iz st. 1. i 2. ovog člana nadležni poreski organ nastaviće i okončaće postupak utvrđivanja i naplate doprinosa na način kako je utvrđeno rešenjima fonda, odnosno presudom iz stava 2. ovog člana.
Član 261a
Izuzetno od odredaba člana 70. stav 4, člana 76. st. 2. i 5, člana 80, člana 81, člana 224. stav 2, člana 234. i člana 244. stav 7. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik RS", br. 34/03, 64/04 - US, 84/04 - dr. zakon, 85/05, 101/05 - dr. zakon i 63/06 - US), iznos penzije, najniži iznos penzije, iznos novčane naknade i iznos opšteg boda, utvrđen za oktobar 2008. godine povećanjem za 10% izvršenim zajedno sa redovnim usklađivanjem penzija u skladu sa odredbama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju - predstavlja osnov za isplatu penzije, odnosno novčane naknade i određivanje vrednosti opšteg boda za 2009. i 2010. godinu, i neće se menjati u 2009. i 2010. godini.
Nakon isteka perioda iz stava 1. ovog člana, iznos iz stava 1. ovog člana predstavlja osnov za prvo naredno usklađivanje penzije, najnižeg iznosa penzije, novčane naknade i vrednosti opšteg boda.
Član 262.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe Zakon o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja ("Službeni list SRJ", broj 5/2003), Zakon o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja ("Službeni list SRJ", br. 30/96, 70/2001, 3/2002 i 39/2002) i Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik RS", br. 52/96, 46/98, 29/2001 i 80/2002).
Do stupanja na snagu akata iz člana 239. ovog zakona primenjivaće se podzakonski akti doneti na osnovu Zakona o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja ("Službeni list SRJ", br. 30/96, 70/2001, 3/2002 i 39/2002).
Član 263.
Ovaj zakon stupa na snagu, izuzev odredaba člana 191. ovog zakona u delu koji se odnosi na osnovice za vršenje poslova iz člana 12. stav 1. tačka 3) ovog zakona i člana 195. ovog zakona, koje se primenjuju počev od 1. jula 2003. godine.
U REDAKCIJSKOM PREČIŠĆENOM TEKSTU NE NALAZE SE:
Čl. 16. Zakona - 62/2021-3:
"Fond će u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, po službenoj dužnosti odnosno u roku od 60 dana od dana podnošenja zahteva korisnika prevremene starosne penzije, doneti rešenje u skladu sa odredbom člana 70d ovog zakona, na osnovu odgovarajuće isprave o datumu prihvatanja socijalnog programa."
Čl. 39-40. Zakona - 86/2019-31:
Član 39.
Odredba člana 51a ovog zakona primenjivaće se i u slučajevima kada je, do dana stupanja na snagu ovog zakona, obavezu uplate doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje umesto Poreske uprave utvrdio Fond.
Član 40.
Opšti akt iz člana 35. stav 3. ovog zakona doneće se u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Čl. 40-54. Zakona - 73/2018-3:
"Član 40.
Odredbe člana 2. ovog zakona primenjuju se i na osiguranike kojima je utvrđeno pravo na produženo osiguranje i zatečene korisnike iz čl. 15. i 255. Zakona.
Za osiguranike iz stava 1. ovog člana Fond će, u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, po službenoj dužnosti doneti rešenje:
1) o prestanku svojstva osiguranika,
2) o izmeni rešenja kojim je utvrđen prestanak svojstva osiguranika, a nije izmiren dug po tom osnovu.
Član 41.
Akti iz člana 5. ovog zakona doneće se u roku od 18 meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 42.
Korisniku kome je primenom člana 66. stav 2. Zakona godišnji lični koeficijent utvrđen pre stupanja na snagu ovog zakona, a koji u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona podnese zahtev Fondu za izmenu rešenja u skladu sa odredbom člana 7. ovog zakona, novi iznos penzije pripada od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 43.
Korisnicima prevremene starosne penzije koji su imali pravo na snižavanje starosne granice primenom člana 20. Zakona, za priznavanje prava na starosnu penziju, visina prevremene starosne penzije ponovo će se odrediti u skladu sa članom 8. ovog zakona, a u odnosu na potrebne i navršene godine života u momentu ostvarivanja prava.
Penzije iz stava 1. ovog člana isplaćuju se počev od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Korisnicima iz stava 1. ovog člana Fond će po službenoj dužnosti izmeniti rešenja u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 44.
Privremeno rešenje doneto do dana stupanja na snagu ovog zakona, u roku od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona zamenjuje se rešenjem:
1) ukoliko se u tom roku utvrde nedostajuće činjenice i podaci;
2) ukoliko se u tom roku, po sprovedenom postupku, ne utvrde nedostajuće činjenice i podaci.
Rešenjem iz stava 1. tačka 1) ovog člana određuje se novi iznos penzije koji se isplaćuje najduže za tri godine unazad, od dana donošenja tog rešenja.
Rešenje iz stava 2. ovog člana Fond će doneti primenom odredaba člana 11. st. 5–7. ovog zakona.
Član 45.
Iznosi penzije, odnosno novčane naknade koji do dana stupanja na snagu ovog zakona nisu isplaćivani preko banke, isplaćivaće se i dalje:
1) na kućnu adresu korisnika;
2) u organizacionoj jedinici pošte, odnosno banke koja je najbliža kućnoj adresi korisnika.
Fond zaključuje ugovor sa bankom, odnosno poštom radi regulisanja međusobnih odnosa u vezi sa načinom, uslovima isplate i povraćajem penzija, odnosno novčanih naknada.
Banka, odnosno pošta ima obavezu da, na zahtev Fonda, penzije, odnosno novčane naknade koje su isplaćene nakon smrti korisnika vrati Fondu, odnosno ne može iz njih namiriti svoja potraživanja koja ima prema korisniku prava.
Banka, odnosno pošta odgovara za nastalu štetu ako ne postupi na način utvrđen u stavu 3. ovog člana.
Troškove pripreme, formiranja i distribucije dokumentacije neophodne za realizaciju isplate do organizacione jedinice pošte, odnosno banke, snosi Fond, a troškove isplate na kućnu adresu snosi korisnik prava.
Član 46.
Najkasnije u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, Fond će po službenoj dužnosti prestati sa obustavom 1/3 mesečnog iznosa penzije korisniku iz člana 120. Zakona.
Korisniku iz stava 1. ovog člana Fond će po službenoj dužnosti u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ovog zakona, doneti rešenje kojim će utvrditi ukupan staž osiguranja i nov iznos penzije, na osnovu iznosa doprinosa koji su uplaćeni obustavom 1/3 mesečnog iznosa penzije.
Korisniku iz stava 2. ovog člana novi iznos penzije pripada od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 47.
Akt iz člana 19. ovog zakona doneće se u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 48.
Fond po službenoj dužnosti, na osnovu službenih evidencija, dokumentacije i javnih isprava, sačinjava prijave podataka za utvrđivanje staža osiguranja, zarade, naknade zarade, odnosno osnovice osiguranja, ugovorene naknade i visine uplaćenog doprinosa za period do 31. decembra 2018. godine, ako ih poslodavac nije dostavio.
Član 49.
Fond je dužan da u roku od deset godina od dana stupanja na snagu ovog zakona sprovede postupak u cilju prikupljanja nedostajućih podataka i provere unetih podataka o periodima osiguranja, stažu osiguranja, zaradama i osnovicama osiguranja, neophodnih za efikasno ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.
Ukoliko osiguranik uz zahtev ne priloži nove podatke, Fond će odlučivati o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja na osnovu formirane baze podataka u skladu sa stavom 1. ovog člana.
Član 50.
Odredbe čl. 6, 13, 16, čl. 20–25, čl. 27–33. i člana 38. ovog zakona primenjivaće se počev od 1. januara 2019. godine.
Član 51.
Obrasci propisani aktom Vlade u skladu sa članom 126. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik RS”, br. 34/03, 64/04 – US, 84/04 – dr. zakon, 85/05, 101/05 – dr. zakon, 63/06 – US, 5/09, 107/09, 101/10, 93/12, 62/13, 108/13, 75/14 i 142/14), koji prestaju da se primenjuju 1. januara 2019. godine, primenjivaće se i dalje za period osiguranja navršen zaključno sa 31. decembrom 2018. godine.
Član 52.
Prijave podataka dostavljene do 1. januara 2019. godine, čuvaće se na način propisan odredbom člana 147. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik RS”, br. 34/03, 64/04 – US, 84/04 – dr. zakon, 85/05, 101/05 – dr. zakon, 63/06 – US, 5/09, 107/09, 101/10, 93/12, 62/13, 108/13, 75/14 i 142/14).
Član 53.
Zakon o privremenom uređivanju načina isplate penzija („Službeni glasnik RS”, br. 116/14 i 99/16), prestaje da važi.
Osnov za isplatu penzije za mesec oktobar 2018. godine i njeno dalje usklađivanje, čini penzija isplaćena, odnosno pripadajuća za mesec oktobar 2014. godine, usklađena prema važećim propisima.
Za korisnike penzije, koji nisu bili u isplati za mesec oktobar 2014. godine, već posle tog meseca, osnov za isplatu penzije za mesec oktobar 2018. godine i njeno dalje usklađivanje, čini prva pripadajuća penzija, u skladu sa Zakonom, usklađena prema važećim propisima.
Dospele, a neisplaćene penzije zaključno sa penzijama za septembar 2018. godine, isplatiće se u skladu sa odredbama zakona iz stava 1. ovog člana.
Član 54.
Izuzetno od člana 37. ovog zakona, novčani iznos iz tog člana u 2018. godini isplatiće se iz sredstava Fonda."